Page 19 - sinerji_s47_web_pdf

köşe yazısı / Prof. Dr. Güray Salihoğlu

Depremler ve

çevresel etkileri

Prof. Dr. Güray Salihoğlu En ürkütücü afetlerden biri depremler. Bize do- belirler. Örneğin kıyı bölgeleri tsunami tehlikesi
BUÜ Sürdürülebilir Kampüs Koordinatörü
ğanın güçlerini hatırlatırlar. Depremin ortaya ve ardından büyük sellerle karşılaşabilirler. Arazi
çıkmasını önleyebilecek bir gücümüz yok, ama morfolojisinde büyük değişiklikler olabilir dep-
yaşananlardan öğrenmemiz gerekenler var. remlerden sonra. Örneğin göller ortadan yok ola-
bilir, yeni göller oluşabilir.
Bilinmeyenden korkulur. Depremlerin zamanı-
nı bilmediğimiz için korkmalıyız. Ancak deprem Dolaylı etkiler ise genellikle öngörülemeyen fakat
ortaya çıktığında bize ne kadar zarar vereceğini çevre üzerinde uzun süreli problemler oluşturabi-
tahmin edebilirsek ve bunun için yeterli önlemin len etkilerdir. Tahrip olmuş fabrikalar, içme suyu-
alınmış olduğunu bilirsek biraz korkumuz azala- nun kirlenmesi, zarar görmüş su hatları nedeniyle
bilir. oluşan çevresel kirlilik, parçalanmış gaz, elektrik
ve yakıt hatları nedeniyle oluşan yangınlar bu
Depremlerle gelen tehlikeleri bilmek bizi daha sınıftadır. Açığa çıkan, çevresel ortamlara salınan
güçlü kılar. Afete gerektiği gibi hazırlanmak, ras- ağır metaller tarımsal alanları yıllarca kirletmeye
yonel görev dağılımları yapmak, yaşayan ve di- devam edebilirler.
rençli organizasyon şemaları oluşturmak bilinme-
zi azaltır; güçlendirir bizi. Atık yönetimi ise başlı başına ele alınması gere-
ken bir konudur. Binlerce bina artık moloz haline
Doğa bizim önümüzdedir her zaman. Onunla
uyumlu olmaktan başka çare yok. Ona diren- gelmiştir ve atık miktarının fazlalığı atık yönetim
menin fayda getirmeyeceğini, onunla uyumlu sistemlerinin kapasitesini aşmaktadır. Bu atıkların
olmaktan başka çaremizin olmadığını biliriz içten geri kazanılıp inşaat projelerinde geri kazanıl-
içe. Doğa öğreticidir de bir yandan. Afetlere nasıl maları en uygun çözüm olacaktır. Ancak yüksek
hazırlık yapacağımızı yine doğadan öğreniriz. miktarlar atık yönetim birimlerinin işini çok zorlaş-
tırmaktadır.
Depremler çevremizi değiştirir. İlk şokun ardından Ağır metal, atıksu, kanalizasyon, tıbbi ve radyo-
yaşanan fiziksel değişikliklerin neden olduğu di- aktif madde gibi dökülmeler hava, su ve toprak
ğer sonuçlar hızla ortaya çıkmaya başlar. Bu etki- ortamlarının kirlenmesine neden olacaktır. Ağaç-
ler, orada yaşayan insanlar için uzun süreli ve hatta sızlaşmış alanlarda toprak erozyonu problemleri Orman örtüsü kaybı yaşanır depremler nedeniy- ürünleri, kurşun ve cıva gibi ağır metaller. Bu durum ve risk planlaması yapılması gereklidir.
ölümcül olabilir. En büyük problemler depremle- ortaya çıkacaktır. le. Bu alanların tekrar dengeye gelmesi ve veje- emisyonlar uzun vadeli etkiler sunarlar. Bazı tok-
rin nüfusça yoğun bölgelerde ortaya çıkmasıyla tasyonun oluşması yıllar alacaktır. İstilacı türlerin sik bileşenler yeraltı sularına veya nehirler ulaşır. *
görülür. Yaşamı sürdürmek gittikçe zorlaşır böyle Depremler toprak kaymalarını ve pek çok zemin ortaya çıkması ve yeni ekosistemlerin oluşması Acil durum kamplarında üretilen atıklar ayrıca Depremlerin etkileri hem anlık olarak hem de
alanlarda. Değişimi anlamak ve önlem almak, ar- çatlağının oluşumunu tetikler. Yerleşimleri, altya- muhtemeldir. Koruma altındaki alanların daha yönetilmelidir. zaman içinde hissedilir. Fiziksel çevrede ger-
dından adapte olabilmek hayat kurtarır. pıyı, tarımsal alanları, ormanları ve su kaynaklarını çok korunması gereklidir böyle zamanlarda. Bazı çekleşen problemlerin doğal çevre üzerinde de
tahrip eder. Depremlerden sonra zaman zaman hayvanların da insanlar gibi depremde canlarını Depremden sonra hijyen koşullarının uygun hem onarılabilecek hem de onarılamayacak izler
* olmamasından kaynaklanan çeşitli hastalıklar
gerçekleşen toprak kaymalarının sayısı da artar. kaybettikleri, bazılarının yaşam alanlarını kaybet- bıraktığını unutmamak gerek. Gelişmiş dünya
Depremlerin çevresel etkilerini doğrudan ve do- Su kaynakları değişebilir, akarsuların akış rejimi tikleri unutulmamalıdır. ortaya çıkabilir. Su yollarının zarar görmesi, hava için büyük bir problem sayılmayan, can kayıp-
laylı etkiler olarak sınıflandırabiliriz. Doğrudan et- bozulabilir. Bazılarından hiç su akmamaya baş- kalitesinin bozulması, gıda güvenliğinin tehlike- larının sınırlı düzeyde yaşandığı depremlere ül-
kiler yapılar, binalar, arazi üzerinde anında görülür. layabilir. Bazı suyolları toprak kayması nedeniyle Tahrip olmuş binalardan büyük miktarlarda haf- de olması, atık ve sanitasyon problemi, bulaşıcı kemizin de yeterince hazırlandığı ve sonuçların
Zemin fayları, toprak kaymaları, su seviyelerinin bloke olabilir. Bazı yeni suyolları oluşabilir. Temiz riyat atığı çıkar. Tehlikeli atıklar ve tıbbi atıklar hastalık ve vektör kontrolü, radyasyon, yaralan- yıkıcı olmadığı günlere kavuşabilmek dileğiyle.
değişmesi gibi… Tahribatın boyutunu depremin su ekosistemleri artan miktarda sedimentten do- çevresel ortamlara ulaşır. Elektrikli atıklar, labo- malar, acil durum hazırlıkları ve toksikoloji konu-
gerçekleştiği alanın özellikleri de büyük ölçüde layı etkilenir. ratuvarlardan çıkan kimyasal maddeler, petrol larının ayrı ayrı ele alınması ve her biri için bir acil

16 BOSİAD SİNERJİ / Şubat 2023 BOSİAD SİNERJİ / Şubat 2023 17