Page 51 - sinerji_s47_web_pdf

köşe yazısı / Esin Göksu Şeker

Deprem ve

beslenme

Dr. Dyt. Ş. Esin Göksu Şeker Ülkemiz doğal afetleri sıklıkla yaşamaktadır. Son insanlar değil oraya giden kurtarma ekipleri, sağ-
İstanbul Okan Üniversitesi bir yılda depremler, seller, orman yangınları, he- lık personeli ve hatta kurtarmaya yardım eden
Beslenme ve Diyet Uzmanı yelanları yaşadık ve sonuçlarını üzüntü ile izledik. köpekler bile aç kaldılar, susuz kaldılar.
esin.seker@gmail.com
Dünya iklim ve çevre sorunları ile her gün yeni bir Depremi yaşayan kişilerin neden öncelikle bes-
felaketle karşılaşıyor, ancak Türkiye özellikle çok lenme gereksinmesi vardır?
zarar gören ülkeler listesinde yer alıyor.
Bilirsiniz çok korkmuş birisine bir yudum bile olsa
Türkiye, yani Anadolu yarımadası her tarafından su içirmek isteriz, suyun insan organizmasına fiz-
fay hatları geçen bir kara parçası üzerine kurul- yolojik ve psikolojik etkisi çok önemlidir.
muş. Bu gerçeği dikkate alarak yapılması gere-
kenler ihmal edilmiş, ertelenmiş ya da yanlışlıklara Depremi yaşayan insanların beslenmesi yaşamsal
göz yumulmuş. Doğal afetler bir kader değildir. önem taşımaktadır. Bu insanların, deprem son-
Doğanın gücünü yadsımak mümkün değil ama rasında kısa sürede temiz su ve mikrobiyolojik Temiz içme suyu eksikliği, hijyen ve sanitasyonun Diyabet (şeker hastalığı), Çölyak hastalığı olan ki- sulu ve besleyici yönüyle tercih edilebilir.
bilimsel gerçeklerden uzaklaşarak yapılan hatalar olarak güvenli yiyeceğin sağlanması ve enerji, uygun olmaması çocuklarda yetersiz beslenme- şilere, özen gösterilmesi gerekir. Bu kişilere, insü- Burada bir anımı paylaşmak istiyorum. Marmara
sonuçta felaketler olarak önümüze gelir. Orman- protein ve vitamin ihtiyaçlarının karşılanması ge- nin şiddeti artmaktadır. Yaşamın erken dönemle- lin, ilaç ve uygun besin sağlanması zorunlu sağlık depreminde (1999) Yalova TİGEM’de gönüllü ça-
ları keserseniz, dere yataklarına bina yaparsanız rekmektedir. rinde karşılaşılan aşırı korku ve şok çocukların son- hizmetidir. lışmalara katılmıştım. Bir üretici 1 kamyonet dolu-
selleri ve toprak kaymasını yaşamanız kaçınılmaz- Doğal afet sırasında ve sonrasında yaşamın de- raki yaşamdaki büyüme ve gelişmelerini olumsuz Depremden etkilenen bebekler, çocuklar ve an- su patates getirdi ve kampın içine döküp gitti. İki
dır. etkilemektedir.
vamlılığını sağlamak için su ve besin alımının sağ- nelere temel beslenme hizmetleri zaman kay- gün günesin altında bu patatesler bekledi. Ziyan
Deprem için jeolojik bilgileri hiçe sayarak fay lanması yaşamsal önem taşımaktadır. Yaşlılar, be- Lojistikte yaşanan sorunlar ve plansız yapılan bedilmeden sunulmalıdır. Gebeliğinin 2. ve 3. olup gidecekler. Depremden etkilenen ve hiçbir
hatları üzerine binalar, havaalanları, otoyollar ve bekler, hamileler gibi afet sonrası desteğe ihtiyaç teslimatlar besinlerin ve özellikle taze meyve ve trimesterinde olan hamilelerin demir ve folik asit iş yapmadan dolaşan pek çok kadın vardı kam-
yerleşim yerleri kurarsanız depremin getireceği duyan ve besin yetersizliklerine karşı dayanıklılığı sebzelerin çürümesine neden olduğu deprem ihtiyaçları karşılanmalıdır. Bebeklere hazır mama- pın içinde. Onlara beslenme eğitim, pratik besin
felaketlerden kaçamazsınız. daha az olan gruplar öncelik haline getirilmelidir. kayıtlarında görülmektedir. lar sağlanmalı, emziren annelere yoğurt ve ayran hazırlama ve hijyen eğitimi yapıyordum. Birlikte iş
verilmelidir. yapabilmek için bir iş birliği planladım. Bu pata-
Yapılan binaların yapım teknolojileri bilimsel ger- Deprem sonrası olağan yaşam düzeni bozulur, Bu aşamada hedef, deprem sonrası etkin bir yar- teslerin bir kısmını haşlayıp patates salatası haline
çeklikten uzaksa bir de gerekli malzemeler gerek- yaşam kalitesi düşer. Özellikle depreme hazırlıklı dım sağlanması için işlevsel bir yardım stratejisi Depremin hemen sonrasında yapılması ge- getirmeyi başardık. Bir kısmını soyup dilimledik ve
tiği gibi kullanılmazsa, depremden görülen zarar olmayan ülkelerde yıkıcı bir deprem sonrası en- oluşturmak ve lojistik depolama koşullarını doğru reken beslenme programı nasıl olmalı? kurulmuş seyyar mutfağa götürüp kızarttık, ço-
artarak çoğalır. Göçük altından cansız bedenleri kaz altından kurtulan ve evleri yıkılan bireylerin uygulamaktır. Gelişmiş ülkelerde doğal afetlerde 1. Sağlıklı ve temiz içme suyunu sağlamak. cuklara dağıttık ve çocuklar bayram ettiler. Büyük
çıkarmak çok üzücü ama kaçınılmaz olur. gıdaya olan ulaşımı zordur. Bu besin hijyeni ek- gıda tedarik zincirinin aksamasına neden olan Mevsimlere ve hava sıcaklığına bağlı olarak küçük herkes o güzel kokuya doğru gelmeye baş-
sikliği ve doğrudan sağlık problemlerinin oluşu- özellikle tedarik zinciri yönetimi alanının, iş birliği,
Depremler ekonomik, psikolojik ve fizyolo- muna neden olabilir. Haiti’de 2010 yılında oluşan bilgi yönetimi, lojistik ve kaynak sağlama esasları- 2.5- 4 litre su tüketilmesi önerilir. ladı, günün kasveti dağıldı herkes zevkle patates-
jik olarak ağır hasarlara neden olmaktadır. deprem sonrası kolera, malnütrisyon, zehirlenme, nı titizlikle dikkate aldıkları bilinmektedir. 2. Özellikle soğuk havalarda sıcak çay, ıhlamur, lerini yediler. Kamp sakinlerini hem depremin ya-
Yüksek şiddetli depremler sonrasında ortaya anksiyete, depresyon gibi birçok sağlık problemi çorba önerilir. Sıcak havalarda meyve suyu, rattığı stresten uzaklaştırmış hem de sorumluluk
çıkan sağlık sorunları, beslenme problemleri ortaya çıkmıştır. Depremin hemen sonrasında Deprem sonrası K vitamini yüksek ve kalsiyum ayran, limonata tercih edilir. almış, katılımcı olmakdan dolayı mutlu etmiştik.
ve bu olumsuz durumlarda yapılması gere- özellikle engelli ve yaşlılarda zayıf ağız hijyeni, günlük gereksinmenin üzerinde alınmalıdır. Öte yandan onca patates de çöpe gitmedi.
kenler neler olmalıdır? 3. Ekmek, peynir, zeytin kolay tüketilebilecek
yetersiz hareket, iştah kaybı, yemek problemleri, Deprem sonrası yapılacak planlamalarda tarımsal besinlerdir.
2023 Güneydoğu Anadolu depremi bir kez daha diş ve çene kırıklar nedeniyle yutkunma sorunları süreçler, depremin olduğu mevsim dikkate alına- SONSÖZ
gerçekleri yüzümüze vurdu. Yüzbinlerce ev yıkıldı, yaşanabilir. rak besinlerin temini, taşınması ve dağıtımı yapıl- 4. Bisküvi, kraker, fındık, badem, ceviz, kuru
on binlerce insan yaşamını kaybetti, yüz binlerce Deprem sonrası gıdaları saklama koşulları zor ola- malıdır. Uygun hijyenik koşulları sağlayamayan meyveler de iyi atıştırmalıklar olarak verile- Ülkemizde herhangi bir afet sonrası karşılaşılabi-
insan yaralandı ve belki de sakat kaldı. besinlerin ishal, kusma gibi sindirim sistemi prob- bilir. lecek sağlık sorunlarına karşı önlemlerin önceden
cağından hele sıcak havalarda, süt ürünleri gibi lemlerine neden olacağını unutmayalım. alınması, afet politikalarının oluşturulması ve her-
Deprem sonrasında en çok dikkatimi çeken in- kolay bozulacak yiyecekler besin zehirlenmeleri- 5. Makarna, haşlanmış patates, bazlama, gibi hangi bir afet durumuna karşı acil özel beslenme
sanların aç kalmasıydı. Sadece depremi yaşayan ne neden olabilir. Depremde kalp-damar hastalığı, yüksek tansiyon, kolay ulaşılabilecek besinler ile kuru fasulye sistemlerinin oluşturulması son derece gereklidir.
nohut gibi kuru baklagil yemekleri de sıcak,

48 BOSİAD SİNERJİ / Şubat 2023 BOSİAD SİNERJİ / Şubat 2023 49