Page 19 - Sinerj_web_PDF_22.01.2024

köşe yazısı / Prof. Dr. Güray Salihoğlu

• Sıfır ve düşük emisyon teknolojilerinin kul- veç endüstriyel enerji kuruluşu Offshore mek için 2030’a kadar her saat 15 milyon dolar
lanımını hızlandırmak: Yenilenebilir, nükleer, Norway, ülkenin petrol ve gaz yatırımlarının harcamaya hazırlanıyorlar. 2050’ye kadar 3,1 tril-
karbon yakalama, düşük karbonlu hidrojen sonraki yıl %9 artacağını, 22 milyar dolar yon dolar harcamayı planlıyorlar.
üretimi, yatırım yapacağını söylüyor. Norveç her yıl Bilinen rezervlerin yanında keşfedilecek olası pet-
sondaj lisanslarını %50 artırıyor.
• Karbondioksit dışındaki emisyonları, özellik- rol ve gaz rezervleri düşünüldüğünde planlanan
le metan emisyonlarını 2030’a kadar büyük • Küresel ölçekte 2023-2030 yılları arasında harcamaların 3,8 trilyon dolara çıkacağı tahmin
ölçüde azaltmak, hidrokarbon işinde 2,5-4,6 trilyon dolarlık bir ediliyor. Bunun yaklaşık yarısı yeni petrol ve gaz
nakit akışından söz ediliyor. Anlıyoruz ki as- çıkarım projelerine adanacak. Bu beş şirketin
• Karayolu taşımacılığından kaynaklanan lında yenilenebilir enerji için ihtiyaç duyulan çıkardığı petrol ve gazın yanması sonucunda
emisyonları azaltmak, sıfır ve düşük emis- sermaye aslında önemli bir problem değil. 2050’ye kadar 47 milyar ton petrol açığa çıkacak.
yonlu araçlara hızlı geçiş, Düşük karbonlu yakıtlara ve teknolojilere Bu da karbon bütçesinin yaklaşık sekizde birine
COP28’de • Verimsiz fosil yakıt sübvansiyonlarından çı- yapılacak yatırım hidrokarbon sermayesinin denk geliyor.
çok küçük bir oranına denk geliyor. Yenile-
kış.
Karar metni bir dizi boşluk içeren bir metin…
Neler Oldu? Karar metninin zayıf ses tonu dikkat çekiyor. nebilir enerji çabasının üç katına çıkarılması Gelişmekte olan ülkelerin hala yüzlerce milyar
da aslında fosil yakıt endüstrisi için devede
Herhangi bir bağlayıcılığı olmayan karar metni
dolar finansa ihtiyacı var. Kömür, petrol ve gazdan
kulak düzeyinde bile değil. Burada asıl soru
yalnızca fosil yakıtlardan “uzaklaşma” “çağrısında
bulunuyor,” diyebiliriz. yenilenebilir enerjiye yapılan yatırım fosil ya- uzaklaşabilmeleri için. Gelişmiş ülkeler ve petrol
üreticileri iklim biliminin uyardığı hızda hareket
kıt tüketimini azaltacak mı? etmeye zorlanamayacak.
Prof. Dr. Güray Salihoğlu COP28 KARARLARININ • 2023 Dünya Petrol Görünümü raporunda,
Bursa Uludağ Üniversitesi (BUÜ) Her yıl Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Küresel durum değerlendirmesi çalışması her beş FOSİL YAKITLAR İÇİN ANLAMI OPEC, 2045’te küresel talebin günde 6 mil- ABD, bu COP’tan hafifçe sıyrılmış görünüyor. ABD
Çevre Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Sözleşmesinin (UNFCC) tarafları iklim değişikliği yılda bir yapılır. İlk kez yapılan bu durum değer- Dünyanın en büyük petrolü ve gaz üreticisi ko-
mücadelesindeki kararlılıklarını ve sorumluluk- lendirmesi COP28’de tamamlanmış oldu. Hazır- Konferans boyunca Suudi Arabistan gibi büyük yon varil artarak 116 milyon varile ulaşacağı- numunu koruyarak yoksul dünya için sadece 20
larını ortaya koymak için bir araya geliyorlar. Bu lanması yıllarca süren teknik rapor, gelişmekte petrol üreticileri, karar metninin taslaklarındaki nı söylüyor. Sadece bu açıklama da pek çok milyon dolarlık bir söz verdi. Çin kömür üretimini
buluşmaya da taraflar konferansı (Conference of olan ülkelerin ihtiyaçları ile onlar için sağlanan ve “fosil yakıttan aşamalı çıkış” seçeneklerini ortadan şeyi ifade etmiyor mu? genişletmeye devam edecek. Bunun yanında ye-
Parties) diyorlar. Bu yıl 28. Kez bunu yaptılar. Bu harekete geçirilen desteğin arasındaki büyüyen kaldırmak için mücadele ettiler. Diğer taraftan COP28’DEN SONRA nilenebilir enerji üretimini de. Hindistan’ın kömür
nedenle bu buluşmaya kısaca COP28 diyorlar. uçuruma işaret ediyor ve iklim eylemi ve iklim gelişmekte olan ekonomiler de yeterli bir finansal endüstrisinin de korkacak bir şeyi yok.
198 taraf var bu buluşmada. 197 ülke ve Avrupa direnci geliştirilmesi için finans akışı çağrısında destek olmadan kendilerinden beklenebilecek COP28’de çıkan karara bakarak şunu anlamakta
Birliği toplamı 198 taraf yapıyor. bulunuyor. bir “fosil yakıtlardan çıkış” kararına direnç göster- zorlanıyorum: “Uygulamada nasıl olacak bu iş? Bu kadar zayıf bir metne bile dünyanın petrol
diler. Nasıl uzaklaşılacak fosil yakıtlardan? Fosil yakıtlar- üreticisi ülkeleri itiraz ettiler. Suudi Arabistan fosil
Birleşik Arap Emirlikleri’nde, Dubai’de gerçekleş- Tüm bu teknik değerlendirmelerin üstüne alınan dan uzaklaşılacaksa, neden halâ yatırım yapılıyor yakıtlara referans yapılmasına itiraz etti; karbon
tirilen 28. Taraflar Konferansı (COP28), 13 Aralık kararlar aşağıdaki gibi oldu: Sonuç olarak 195 ülkeden 100’ü fosil yakıttan petrol & gaz altyapısına?” yakalama ve depolama teknolojilerine referans
2023 tarihinde sona erdi. çıkmayı istedi ve kaybetti. Bazılarına göre bu “ka- yapılmasında ısrar etti. Rusya gelişmeleri bozmak
• Konferansta, Kayıp ve Hasar Fonu’na işlev zanma” veya “kaybetme” değil, ileri doğru bir gidiş. Aslında bu bir çıkar çatışması: yenilenebilir ener-
KÜRESEL DURUM kazandırılması kararı alındı. Bu fonun oluştu- Aslında petrol ülkeleri karar verdi ve dikte ettiler jiye geçiş yapması gerekenler, bu geçişi yapma- için kapalı kapılar ardında çalışmalarını sürdürdü
DEĞERLENDİRMESİ rulma kararı 2022’de yapılan COP27’de alın- diyebiliriz. yarak para kazanan taraflar. Bunun yerine kömür, ve bunu önümüzdeki yıl Azerbaycan-Bakü’de
(GLOBAL STOCKTAKE) mıştı. Toplanan fon ise ihtiyaç duyulanın çok gaz ve petrol altyapılarını ve iş modellerini müm- daha fazla yapacak.
küçük bir oranı düzeyinde oldu. Satır aralarını okuduğumuzda, bu karar, petrol ül-
Konferansın en önemli gündem maddesi Küresel kelerine yaptıkları işe devam etmelerini söylüyor. kün olduğunca yaşatmaya çalışıyorlar. Sis perdesi Planlandığı zamandan 24 saat sonra sonuçlanan
Durum Değerlendirmesiydi. Küresel durum de- • Paris Anlaşması çerçevesinde iklim eylemi- Birleşik Arap Emirlikleri’nin COP28’e ev sahipliği taktikleriyle hidrojen ve karbon yakalama tekno- COP28’de varılan anlaşmanın “önemli bir gelişme”
ğerlendirmesinin iklim değişikliği ile mücadele nin ilk küresel değerlendirmesi bu COP top- için seçilmesinden, ulusal petrol şirketinin başın- lojilerinin rollerini ballandıra ballandıra abartıyor- olduğunu dikte etmeye çalışıyorlar. Oysa bağla-
çabalarında kritik bir dönüm noktası lantısında tamamlandı. Değerlendirme daki Sultan El Jaber’in konferans başkanı olması- lar. yıcı olmayan kararların alındığı, suya sabuna do-
olması bekleniyordu. Değerlen- karar metninde “fosil yakıtlardan na kadar pek çok şey dikte edilmişti zaten. Hem Birleşmiş Milletler hem de Uluslararası Ener- kunmayan bir başka toplantıya daha şahitlik etti-
dirmenin amacı gezegenimizin uzaklaşma” çağrısı yapıldı. Ancak ji Ajansına göre yeni petrol ve gaz projeleri 1,5o ğimiz sonucuna üzülerek varıyoruz. Ancak umut
durumunu detaylı bir şekilde “fosil yakıtlardan aşamalı çıkış” Bakın kimlerin ne planları var: ısınma hedefiyle uyumlu değil. Dünyanın en bü- ve mücadele elbette bitmeyecek. Biz her düzey-
değerlendirmek ve gelecek kararı alınmadı. • COP28 başkanı Jaber’in şirketi ADNOC, 2027 yük fosil yakıt şirketleri olan BP, Chevron, Exxon, de iklim eylemi talep etmeye devam edeceğiz ve
için daha iyi bir rota belir- Küresel Durum değerlen- yılına kadar üretim kapasitesini en az %10, Shell, Total Energies, daha fazla petrol ve gaz üret- yaptığımız işi en çevre-dostu şekilde yapmaya
lemek idi. Bu değerlendir- dirmesi karar metni, tarafları doğal gaz üretimini ise 2028’e kadar %259 çalışacağız.
meyle “Paris Anlaşması’nın aşağıdakileri yapmaya çağı- artırmayı planlıyor. Ulusal petrol şirketi AD-
hedeflerine ulaşmada kolek- rıyor: NOC’a 150 milyar dolarlık bir yatırım!
tif olarak nerede ilerleme kay-
dedildi, nerede kaydedilmedi,” • 2030’a kadar küresel ölçekte • ABD, Kanada, Avustralya, Norveç ve İngiltere
sorularının yanıtlanması amaçlandı. yenilenebilir enerji kapasitesini üç de fosil yakıt genişletme planların yapıyorlar.
katına çıkarmak ve enerji verimi iyileştir- Bu beş ülke 2050’ye kadar planlanan yeni
İlk küresel durum değerlendirmesinin üç aşa- melerinin yıllık oranını ikiye katlamak, petrol ve gaz çıkarma faaliyetlerinin %51’in-
masına bakalım: den sorumlu. COP28’de verilen sözlere bak-
• Azaltılmamış (karbon yakalama teknolojisi tığımızda ise 2034’e kadar bu ülkelerin petrol
• Bilgilerin toplanıp hazırlanması aşaması
kullanmayan) kömür enerjisinin azaltılması ve gaz üretiminden tamamen vaz geçmeleri
• Teknik değerlendirme aşaması çabalarını hızlandırmak, gerekiyor. Bu olacak mı dersiniz?
• Teknik değerlendirmenin çıktılarının politik • Enerji sistemlerinde adil ve eşitlikçi bir şekil- • COP28 toplantısının tam da son günü, Nor-
değerlendirmesi aşaması (COP28 toplantısı) de fosil yakıtlardan uzaklaşmak,

16 BOSİAD SİNERJİ / Ocak 2024 BOSİAD SİNERJİ / Ocak 2024 17