Page 62 - Sinerji s11

köşe yazısı / Esin Göksu Şeker
Yrd. Doç. Dr. Esin Göksu Şeker
İstanbul Okan Üniversitesi
Beslenme ve Diyet Uzmanı
esin.seker@gmail.com

Diyabet ve tıbbi

beslenme tedavisi 1.Bölüm

Diyabet nedir? Hangi Sağlık Sorunlarına Yol Açar? Beslenme Tedavisi
Halk arasında şeker hastalığı diye bilinir. Pank- Diyabetin kontrolünde temel
reastan salgılanan insülin hormonunun yeter- Hiperglisemi (kan şekerinin yükselmesi) yapı taşlarından biri beslen-
sizliği veya insulinin etkisine dokularda direnç • Nedenleri; me tedavisidir.
olması sonucu kandaki şeker miktarının yüksel- • Aşırı besin tüketimi Amacı; arzu edilen metabolik
mesidir. Genetiktir ve ömür boyu devam eden • Yetersiz insülin ve/veya ilaç kontrolü sağlamaktır.
bir hastalıktır. • Yetersiz egzersiz Açlık kan şekeri (AKŞ) : 70-120 mg/dl
Besinler, vücudun başlıca yakıtı olan şekere dö- • Enfeksiyonlar Tokluk kan şekeri (TKŞ) : <140 mg/dl
nüşmek üzere parçalanır. Bu şeker kana geçer ve • Bulguları; susama, sık idrar, iştah kaybı, HbA1C: <%6.5
kandaki şeker düzeyi yükselmeye başlar. Sağlıklı yorgunluk, derin ve hızlı solunum, de- Diyabetli bireylerin beslenme tedavileri; yaşına,
bireylerde kana geçen şeker pankreastan salgı- ride kuruma ve kaşıntı, bulanık görme. boyuna, vücut ağırlığına, fiziksel aktivite duru-
lanan insülin hormonu yardımıyla hücrelere ta- muna, sosyoekonomik durumuna ve beslenme
şınır. Diyabetli bireylerde insülin eksik veya et- alışkanlıklarına göre diyetisyen tarafından hazır-
kisiz olduğu için şeker hücre içine giremez Hipoglisemi (kan şekerinin düşmesi): lanır.
ve kanda miktarı yükselir (HİPERGLİSEMİ). • Nedenleri: Beslenme programı kişiye özeldir.
Kan şekeri belli bir düzeyi geçince idrarla • Yetersiz besin tüketimi, Diyabetli bireylerin yeterli ve dengeli beslene-
şeker atılmaya başlar. İdrardaki şeker mikta- • Aşırı insülin ve/veya ilaç, bilmeleri için enerji ve tüm besin ögelerinden
rının artması ile sık idrara çıkma, aşırı susama ve • Aşırı egzersiz önerilen miktarlarda almaları gerekir.
çok su içme görülür. • Bulguları; terleme, baş ağrısı, baş dön-
İnsülin eksikliği veya yetersizliğine bağlı olarak mesi, titreme, aşırı halsizlik, bulanık Enerji
hücreler glikozu kullanamaz, gerekli olan enerji görme, açlık hissi, solukluk, sinirlilik, Uygun vücut ağırlığının sağlan-
yağlar ve proteinlerden sağlanır. Bunun sonucu çarpıntı, dikkat dağınıklığı. ması ve sürdürülmesi diyabe-
diyabetli birey hem zayıflar hem de idrarda ke- tin kontrolünde büyük önem
ton cisimler (aseton) oluşur. taşımaktadır. Enerji dengesi,
Kan şekerinin sürekli yüksek olmasına bağlı vücut ağırlığının korunmasını
Diyabetin Tipleri olarak ileri dönemde önemli sağlık sorunları sağlar.
Tip 1 diyabet: Vücut çok az insülin yapar veya gelişebilir.
hiç insülin yapmaz. • Kalp-damar hastalıkları HARCANAN ENERJİ = ALINAN ENERJİ
Böbrek sorunları
•
Tip 2 diyabet: Vücut insülin yapar fakat yeterli • Göz sorunları, körlük Bazal metabolizma
kullanılmaz. • Felç diyetle/besinlerle
• Ayak yaraları Egzersiz /fiziksel aktivite
Nedenleri: • Duyu kayıpları HARCANAN ENERJİ > ALINAN ENERJİ:
• Sık enfeksiyonlar ZAYIFLAMA
Tip 1 diyabet: • Yara iyileşmesinde gecikme HARCANAN ENERJİ < ALINAN ENERJİ:
• Kalıtım • Cinsel sorunlar OBEZİTE/ŞİŞMANLIK
• Pankreasa zarar veren virüsler
• Vücudun kendi savunma sisteminde Diyabet Kontrolü
oluşan ve pankreastaki insülin yapan Diyabette tedavinin amacı kan şekerini normal sınır-
larda tutarak diyabete bağlı gelişebilecek sağlık
hücrelerin tahribi ile sonuçlanan so- sorunlarının ortaya çıkışını engellemek veya
runlar. önlemek, yaşam süresini ve kalitesini yük-
seltmektir. Diyabeti kontrol altına almanın
Tip 2 diyabet: ilk adımı onu öğrenmektir.
• Yaş (25 yaş üzeri) 1. Eğitim
• Obezite 2. Fiziksel aktivite
• Kalıtım 3. Beslenme tedavisi
• Gebelik sırasında diyabet gelişimi 4. İnsülin ve/veya ilaç
• 4,5 kg’dan ağır bebek doğuranlar Diyabet tedavisinin
• Stres birbirini tamam-
layan parçalarını
• Hipertansiyon
oluşturur.

60 BOSİAD SİNERJİ / Mart - Nisan 2015