Page 20 - Sinerji s9

köşe yazısı / Doç.Dr.N.Kamil Salihoğlu

Temiz üretim

kazandırır…

Sürdürülebilir kalkınma, temiz üretim, eko-tasa- daha pahalı su kullanıyoruz. Ovanın ortasına ka-
Doç. Dr. N.Kamil Salihoğlu
Uludağ Üniversitesi Mühendislik Fakültesi rım, yaşam döngüsü analizi, karbon ayakizi son çak kurulup büyüyen, kaçak kuyulardan su çeken,
yıllarda sanayicilerimizin sıkça duyduğu ve farklı
kayıtsız işçi çalıştıran, kaçak enerji ve doğalgaz
Çevre Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi zorunluluklar nedeniyle dikkate almaya başla- kullanan sanayi benim rekabet şartlarımı ortadan
dığı kavramlar. Ana amacı üretmek ve kâr elde kaldırıyor” der. Asıl çevrecilik, temiz üretim tam da
etmek olan sanayicilerimizle ilgili olarak Balıkesir bu noktada başlar.
Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi Coğrafya Bö-
lümü’nden Doç. Dr. Yılmaz Arı’nın, Ferhat Aslan Üretim sektörü, önceliği çevre olduğu için çev-
reye yatırım yapmaz. Bu işler havuç ve sopa sis-
ile 2007 yılında gerçekleştirdiği bir araştırmada
varılan bulgulardan biri; “…birçok sanayici sürdü- temiyle yürür. Çözüm idarenin çevre mevzuatını
tüm kurum ve kuruluşlara uygulamasıyla başlar.
rülebilir kalkınma kavramından habersiz durum-
dadır. Özellikle küçük firmalar günü kurtarmaya Sanayi tarafı için ise çözüm; olayın kaynağına yani
temiz üretime dönmektir. Bilim Sanayi ve Tek-
çalışmakta ve mümkünse kaynakları, gelecek
nesillerin hakkını da çok fazla düşünmeksizin kul- noloji Bakanlığı Verimlilik Genel Müdürlüğü’nce
yayımlanan Temiz Üretim Araç ve Teknikleri ra-
lanma eğilimindedir.” oldu. Bu bulgu ülkemizdeki
sürdürülebilirlik yaklaşımını özetlemek için yeterli. porunda, temiz üretim uygulamaları; malzeme,
su ve enerjinin daha verimli kullanılması, maliyet-
Bu bulgu bize çevreyle ilgili süreçlerin, üretim ve
değişimi yöneten yasaları oluşturan ekonomi-po- lerin düşmesi, verimlilik ve rekabet gücü artışının
sağlanması, daha az kirlilik ve atık oluşturulması,
litikten ayrı bir yapı içerisinde ele alınamayacağını
gösteriyor. Sürdürülebilirlik kavramının ortaya çık- çevre üzerindeki olumsuz etkilerin azaltılması,
ekolojik ayak izinin yönetimi (karbon, su vb). ola-
masındaki ana sorun; paylaşım. Bu yazının kap-
samı itibarıyla sanayicilerimizi ilgilendiren kısmı rak ifade edilmiştir. Eğer doğru temiz üretim araç
ve teknikleri kullanılırsa daha temize ve daha ucu-
kaynak ve hammadde paylaşımı. Kaynakların ve
hammaddenin bilinçsizce tüketiminin son tahlil- za üretmek mümkündür.
de üretim süreçlerini yavaşlatacağını hatta durdu- Çevre ve Orman Bakanlığı, Türkiye Teknoloji Ge-
racağını gören bir aklın eseridir sürdürülebilirlik. liştirme Vakfı tarafından 2010 yılında yayınlanan
Gelişmiş ülkelerde daha fazla enerji, daha fazla Türkiye’de temiz (sürdürülebilir) üretim uygula-
hammadde, daha fazla işçilik ile üretim maliyet- malarının yaygınlaştırılması için çerçeve koşulla-
leri artmıştır. Üretimle oluşan kirlilik sonucu öden- rın ve Ar-Ge ihtiyacının belirlenmesi projesi sonuç
mesi gereken çevresel maliyetlerin de eklenmesi raporuna göre; ülkemizde temiz (sürdürülebilir)
ile sanayi üretimi rekabet edebilirlik şartlarını üretim uygulamaları için öncelikli olarak ortaya
kaybetmiştir. Çünkü gelişen ekonomiler olarak çıkan ilk beş sektör sırasıyla; ana metal sanayii,
tanımlanan 22 ülkenin, kıta Avrupası, Japonya ve gıda ürünleri ve içecek imalatı, kimyasal madde
Amerika’dan gelen yatırımcılara sunduğu avan- ve ürünleri imalatı, metalik olmayan diğer mineral
tajlar daha ucuz işçilik, daha ucuz hammadde, ürünlerin imalatı ve tekstil ürünleri imalatıdır. Ra-
daha ucuz enerjinin yanı sıra sınırsızca kullanıla- porun kapsamı neredeyse Bursa sanayiini tanım-
bilecek arazi ve katlanmak zorunda olmadıkları lamaktadır. BTSO tarafından 2014’te hazırlanan
çevresel maliyetlerdir. Hepimizin bildiği üzere Çevre ve Temiz Üretim Sektör Raporu ve Yerel
yabancı yatırımcı ülkemize de aynı gerekçelerle Çevre ve Temiz Üretim Stratejisi’nde 2015 yılında
gelmiştir. Bu yatırımcılar için risk oluşturan ikilem; 50 firmanın temiz üretim sözleşmesini imzalama-
artan Gayri Safi Milli Hasıla ile yatırım yapılan ül- sı hedeflenmiştir. Bu nicelik olarak düşük, nitelik
kede, sanayileşmenin turnusolü olan toplu işçi olarak yüksek değerde bir adımdır. Temiz üretim
ölümleri sonrası, iş ve işçi sağlığı standartlarının, uygulamalarının çevre mevzuatına uyulmama-
çevre algısının artması, kısaca insan hayatıyla ilgili sından kaynaklanacak cezai işlem, belgelendirme
kaygıların su yüzüne çıkmasıdır. Bu eşik ortalama vd. maliyetleri ortadan kaldıracağını ve toplam
10-15 bin dolar bandıdır. Yani bu aralıktan sonra üretim maliyetlerini düşüreceğini gören işletme-
insanlar neden şehrin ortasına kömür yakıtlı ter- ler temiz üretim kavramıyla ilgili daha ileri uygu-
mik santral kurmak istenir, ovanın ortasında kaçak lamalara girmektedir. Dünyadaki eğilim bu yön-
sanayi nasıl peydahlandı, derelerimiz neden kirli, dedir. Ülkemizde, önümüzdeki 10 yıllık süreçte
bu kent neden sürekli kötü kokuyor sorularını “en çevreci sanayi” yarışı kızışacaktır. Umarız tüm
sormaya başlar…Bu arada bir grup sanayici de sanayimiz bu konuda adım atma kararı alır ve
“Biz sularımızı arıtıyoruz, atıklarımızı yönetiyoruz, farklı bir ligde mücadele verme iradesini gösterir.

18 BOSİAD SİNERJİ / Kasım - Aralık 2014