Page 22 - img20240905_14230935

köşe yazısı / Prof. Dr. Güray Salihoğlu
Prof. Dr. Güray Salihoğlu
Bursa Uludağ Üniversitesi (BUÜ)
Mühendislik Fakültesi
Çevre Mühendisliği Bölümü

www.guraysalihoglu.com

İklim riskleri

kurumlar için

ne anlama gelir?

Milyarlarca insan aşırı sıcaklık uyarıları, kuraklıklar, yüksektir ve belirsizliklerin azaltılması işletmeler liyeti bir geçiş riskidir. Ancak karbonsuzlaşmayı
orman yangınları ve felaket boyutunda sel bas- için kritik öneme sahiptir. başaramayan işletmeler de itibar kaybı, pazar payı
kınları ile karşı karşıya kalırken, iklim değişikliği kaybı ve düzenleyici sonuçlar gibi diğer geçiş risk-
karşısındaki kırılganlığımızın iyice farkına varıyo- FİZİKSEL İKLİM RİSKİ NEDİR? leriyle karşı karşıya kalır.
ruz. Bu kırılganlığın farkına vardıktan sonra deği- Kurumların farkında olması gereken iki tür iklim Enerji sektörü, geçiş riskinin merkezindedir. Bu-
şen duruma uyum sağlayabilmek için iklim riskle- riski vardır: fiziksel iklim riski ve geçiş iklim riski.
rini anlamamız gerekiyor. gün dünyadaki enerji üretiminin yaklaşık %80’i
Fiziksel iklim riski, iklim değişikliğinin neden ol- fosil yakıtlarla gerçekleştirilmektedir. Yüzyılın or-
İKLİM RİSKİ NEDİR? duğu fiziksel zarar ve finansal kayıp potansiyelini talarına kadar bu enerji kaynaklarından hızlı bir
NEDEN ÖNEMLİDİR? tanımlar. Fiziksel iklim riskleri iklim değişikliğinin şekilde uzaklaşılması, onları üreten veya onlara
hem doğrudan fiziksel etkilerini (örneğin, altya- bağımlı olan kuruluşlar için geçiş riskleri oluştura-
Son on yıl içinde dünyanın daha önce hiç gör- pıyı yok eden seller) hem de sosyo-ekonomik caktır. Enerji üreticileri, yakıt rezervlerinin değeri-
mediği iklim değişikliği etkilerini gördüğünü bili- tepkileri (varlıklara verilen doğrudan hasarın bu nin azalmasıyla ve boru hatları, sondaj kuleleri ve
yoruz. Rekor sayıda orman yangını, dünya gene-
linde gıda güvencesi olmayan insan sayısının iki varlıkların işletilebilirliğini engellemesi ve bu ha- enerji santralleri gibi altyapılarının kullanım dışı
kalması riskiyle karşı karşıyadır. Fosil yakıt ürün-
sarın onarım maliyetleri gibi kayıplar) dikkate alır.
katına çıkması, aşırı yağışların ağır sellere neden lerine veya enerji kaynaklarına bağımlı olan işlet-
olması, yazın bazı şehirlerde 50°C’nin üzerinde Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli’ne (IPCC)
aşırı sıcaklıklar görülmesi ve uzun süreli kuraklık- göre, fiziksel risk “kırılganlık, maruz kalma ve teh- meler, tedarik zincirlerinde ve operasyonlarında
kesinti riskiyle karşı karşıya kalacaktır.
lar... Bunlar, karşı karşıya olduğumuz iklim değişik- likenin etkileşiminden” kaynaklanır. Bu tanım bir
liği risklerinden sadece bazıları. Dünya ısınmaya kişinin, topluluğun veya kurumun iklim tehlike- FİZİKSEL VE GEÇİŞ RİSKLERİ
devam ettikçe daha fazla iklim değişikliği riski bizi lerine maruz kalma olasılığını ve kırılganlıklarını ARASINDAKİ BAĞLANTI
bekliyor maalesef. içine alır.
Fiziksel ve geçiş riskleri birbirinden ayrılmaz bir
İklim riski, iklim değişikliğinin insan veya ekolojik Fiziksel iklim riskleri şoklar veya stresler şeklinde şekilde bağlıdır. Fiziksel risk arttıkça, geçiş riski de
sistemler üzerinde olumsuz sonuçlar oluşturma olabilir. Seller, fırtınalar veya orman yangınları gibi artar. Aşırı sıcaklık olaylarının fiziksel riski arttıkça,
potansiyelidir. Bu sonuçlar, yaşamlarımızı, geçim şoklar, belirgin, yıkıcı ve nispeten kısa ömürlüdür. harekete geçme veya geçmeme maliyetleri de
kaynaklarımızı, sağlığımızı ve refahımızı, ekono- Stresler ise yavaş başlayan, yağışlardaki değişiklik- artacaktır.
mik, sosyal ve kültürel varlıkları ve yatırımları, alt- ler, artan sıcaklıklar ve mevsimsel kaymalar gibi Yüksek fiziksel sıcaklık dalgaları riski altındaki bir
yapımızı, hizmetleri, ekosistemleri, biyolojik çeşit- süreçlerdir. Bu sürekli iklim değişiklikleri, tedarik
liliği ve türleri etkilemektedir doğal olarak. zincirleri, mülk değeri ve sigortalanabilirlik üzerin- üretim tesisi sahibi, varlıklarını risklere adapte
edebilir veya mevcut işleyişine devam edebilir.
de uzun vadeli etkilere sahip olabilir. İklimle İlgili
İKLİM RİSKLERİ KURUMLARI Finansal Açıklamalar Görev Gücü (TCFD), iklim Adaptasyonu seçerse, varlıklarını yeniden ko-
NASIL ETKİLER? şoklarını akut risk, iklim streslerini ise kronik risk numlandırma ve iyileştirme ile ilgili maliyetler,
İklim riskleri, kurumları iklim değişikliği etkilerine olarak tanımlar. işletmenin dikkate alması gereken bir geçiş riskini
temsil eder. Fiziksel risklere yanıt vermemeyi se-
karşı savunmasız bırakır ve finansal sonuçlar do- çerse, çalışabilirliğin düşmesi nedeniyle gelir kay-
ğurur. Bu finansal sonuçlar oldukça geniş kap- İklim şokları ve stresler aynı anda meydana gele-
samlı olabilir. Örneğin, İngiltere’de inşaat sektö- bilir ve birbirlerini etkileyerek bileşik riskler oluş- bı ve rakipler uyum sağladıkça varlıklarının değer
turabilir. Örneğin, kıyı selleri riskleri (iklim şoku)
kaybetmesi riskiyle karşı karşıya kalacaktır.
ründe yapılan araştırmalar, projelerin sürelerinin deniz seviyesinin yükselmesi (iklim stresi) ile daha
öngörülemeyen hava koşulları nedeniyle ortala- Yoğunlaşan iklim tehlikeleri, milyonlarca hayatı,
ma %21 uzadığını ve bunun her yıl 2,2 milyar ster- da kötüleşir. İklim değişikliği hızlandıkça, fiziksel ekonomik faaliyeti, fiziksel sermayeyi ve dünya-
iklim riski, genellikle doğrusal olmayan şekillerde
line mal olduğunu ortaya koymuştur. Aynı araş- büyümeye devam edecektir. nın doğal sermayesini riske atmaktadır. Risklerin
tırma iletişim hizmetlerinin iklim etkileri açısından bizi etkileme oranı, bireylerin, kurumların ve hü-
en yüksek riske sahip olduğunu göstermektedir. GEÇİŞ İKLİM RİSKİ NEDİR? kümetlerin iklim riskini anlama ve bunu azaltmak
Sel, donma ve diğer aşırı hava olayları, altyapı Geçiş iklim riskleri, sera gazı emisyonu yayan fa- için etkili adaptasyon çalışmaları gerçekleştirme
hasarları nedeniyle geniş bant bağlantılarında yeteneği ile belirlenecektir.
kesintilere neden olmaktadır. İklimle ilgili riskler aliyetlerden uzaklaşma ile ilgili işletme riskleridir.
Varlıkları ve operasyonları karbonsuzlaştırma ma-

20 BOSİAD SİNERJİ / Eylül 2024