Page 40 - Sinerji s1

uzman görüşü / Necmi Gürsakal

Veri devrimi:

Büyük veri

Prof. Dr. Necmi GÜRSAKAL Sanayi Devrimi, Avrupa’da 18. ve 19. yüzyıllarda adlı hizmeti işte böyle bir şey. Birileri istediği ka-
UÜ Öğretim Üyesi
yeni buluşların üretimi olan etkisi ve buhar gü- dar, “Ama o veriler kimin…” diye feryat ede dur-
negursakal@gmail.com cüyle çalışan makinalarla ortaya çıkmıştı. İngil- sun, Facebook parasına para katmayı sürdürüyor.
tere’de başlayan Sanayi Devrimi daha sonra Batı Eğitiminiz boyunca kaç sınava girdiğinizi şöyle
Avrupa’ya, Kuzey Amerika’ya ve Japonya’ya sıçra- bir hatırlayın. Bu sınavlar sadece sizin bilginizi
dı. Sanayi Devrimi İngiltere’de başladığında, geliş- ölçme amacıyla yapılan işlerdi. Oysa günümüzde
melerden dünyadaki diğer ülkelerin herhalde çok bu sınav kâğıtlarının analiz edilerek, öğrencinin
azının haberi vardı. O güne ilişkin iletişim olanak- eğitiminde geribildirim amacıyla, bir daha aynı
larının sınırlılığını da göz önüne alırsak, bunu çok hataları yapmaması amacıyla kullanılabilmesi çok
doğal karşılarız. mümkün. Bilgisayarlardaki gelişmeler bunu ola-
Bugün de dünya, ABD’de başlayan bir ‘Veri Dev- naklı hale getirmiş durumda, ancak uygulamada
rimi’ni yaşıyor. Yaşanan bu devrimin, aynı Sanayi eski sistem yine yürürlükte.
Devrimi gibi ABD’den başlayarak tüm dünyaya
yayılacağı; insanların üretimini, eğitimini, sağlı- ‘HEDEF REKLAM’ YOLU İLAN 13
ğını, eğlencesini önemli ölçüde değiştireceği de Aspirinin kalp sağlığı için önemli olduğunun, yıllar
bir gerçek. Günümüzde iletişim olanakları sınırlı sonra anlaşıldığını biliyor muydunuz? Bugünün
olmasa bile yine de bir başka ülkede başlayan ve arama motorları o zaman olsaydı, bu özellik her
teknik yönleri olan bir gelişme dünyadaki diğer halde çok daha hızlı bir şekilde ortaya çıkardı. Es-
ülkelere büyük bir hızla yayılmıyor, yayılamıyor. kiden 50-60 kişi ile yapılan tıbbi araştırmaların, bu-
Kısaca, biz farkında olmasak da dünya, ABD’den günün online kayıt sistemleri içinde yüz binlerce
başlayan bir ‘Veri Devrimi’ni yaşamaya başladı. kişi ile yapılabilmesi mümkün.
Büyük Veri, reklamcılığı da çok etkilemiş durum-
PETABYTE ÇAĞI... da. Hedef reklam (target advertising) yolu ile on-
Akıllı telefonlardan, sosyal ağlardan, arama mo- line olarak artık reklamlar kişiye özel olarak yapılı-
torlarından, algılayıcılardan, uzaydaki teleskoplar- yor. Bu yapılırken de şüphesiz ‘web’de bıraktığınız
dan gelen bir veri seli ile karşı karşıyayız. Tsunami izlerden yararlanılıyor. Yeni anlayış çerçevesinde
benzeri bir veri seli her yere akıyor. Artık bir ‘Peta- inanılmaz büyüklükteki veriler, sanayi fabrikaları
byte Çağı’nın içindeyiz. Ancak, biz hâlâ bu verinin büyüklüğündeki ‘veri merkezleri’nde ‘bulut bili-
çok büyük bir bölümünü hiçbir şekilde değerlen- şim’ (cloud computing) teknolojisiyle saklanıyor.
dirmeden çöpe atmayı sürdürüyoruz. Bunu sade- Herkesin e-postaları da oralarda saklanıyor.
ce biz değil çok sayıda ülke yapmakta. Şüphesiz her konuda olduğu gibi bu devrimin
Verinin değerini bilenler ise (ki bunların içinde kötü yanları da var. Kişisel gizlilik, mahremiyet filan
Google, Facebook, Amazon, Yahoo, LinkedIn gibi dediğinizde geriye pek fazla bir şeyin kalmadığını
büyük veri şirketleri var) başka bir yol izliyor ve ve- hemen görebiliyoruz. Gelecekte bu alan hukuk
riyi son damlasına kadar kullanıyor. Düşünün bir kavgalarına sahne olacak.
elinizde sizin sosyal ağınızdaki herkesin doğum İşin teknik ve sosyal ayrıntısı çok. Biz bu kısa ya-
tarihi, evlenme tarihi, tanışma tarihi vs. var. Online zımızda bunların sadece bir bölümüne değindik.
çikolata, çiçek satan birkaç şirketle ve bir kargo Ancak, şu nokta çok önemli: Farkında olmasak da
şirketiyle anlaştıktan sonra elinizdeki veriyi paraya bir Veri Devrimi’nin içinde yaşıyoruz. Gelecekte bu
çevirmemek için gene hiçbir engel ortada kalmı- devrimin ekonomik etkilerinin büyük olacağını
yor. Siz kişileri ilgili günlerde uyarıyorsunuz, onlara hiç unutmayalım.
da kredi kartı numaralarını girerek sevdiklerine
çiçek, çikolata göndermek kalıyor. Facebook’un
bizde henüz geçerli olmayan ‘Gifts’ (Hediyeler)

38 BOSİAD SİNERJİ / Mayıs / Haziran 2013