Page 41 - sinerji_46.sayi_web_pdf_30.11.2022

köşe yazısı / Prof. Dr. Güray Salihoğlu

Tekstil

Endüstrisinin

Çevresel Yükü

Prof. Dr. Güray Salihoğlu Tekstil sektörü ekonomik kalkınma için önemli arazi ve su kullanımının, gübre ve pestisit kulla- suyunu da içinde da %3’lük bir sera
BUÜ Sürdürülebilir Kampüs Koordinatörü
bir sektördür. Milyonlarca kişiye istihdam sağ- nımının etkileri büyük oluyor. Polyester ve elas- barındıran, göller- gazı emisyon oranı
lar. Diğer sektörlerle kıyaslandığında çok daha tan gibi sentetik lifler kullandığınızda da enerji de, nehirlerde, re- bulunuyor. Özel-
yoğun bir işçiliğe ihtiyaç duyulur bu sektörde. ve kimyasal madde tüketerek çevre üzerinde zervuarda biriken likle pamuk gibi
Sadece Avrupa Birliği’ndeki 27 ülkenin 2020 yı- yük oluşturmuş oluyorsunuz. sudur. Yeraltı suyu doğal liflerden üre-
lında tükettiği tekstil ve ayakkabı ihtiyacını kar- akiferlerinden çe- tilen tekstil ürünle-
şılamak için dünyada yaklaşık 13 milyon kişinin Tekstil ürünlerinin imalat sürecinde de yüksek kilen sudur aynı rinin sera gazı etki-
tedarik zincirlerinde tam zamanlı olarak çalıştığı miktarlarda enerji ve su kullanılır. Bunun yanında zamanda. Mavi sinin sentetik liflere
biliniyor. Türkiye’deki tekstil, hazır giyim ve deri kullanılan kimyasal maddeler de üretim sürecin- suyu evlerimizde, göre düşük olduğu
ürünleri sektörleri ise 2021 yılı kayıtlarına göre deki çevresel yükü artırır. Dağıtım ve perakende işyerlerimizde kul- biliniyor.
yaklaşık 1 milyon kişiye (kayıtlı) istihdam sağlıyor. süreçlerinde de karşımıza ulaşım emisyonları ve lanabiliriz. Tarımsal
Bu da tekstil sektörünü istihdam kaynağı açısın- ambalaj atıkları çıkar. Kullanım esnasında, yıka- sulamada da mavi NE YAPMALI
dan dünyadaki üçüncü sektör haline getiriyor. İlk ma, kurutma ve ütüleme süreçlerinde kullanılan su kullanılır. Mavi O HALDE?
iki sektörü ise gıda ve konut sektörü oluşturuyor. elektrik, su ve deterjan ise çevresel yükü artır- suyun %70’ini kul- Tekstil üretim sü-
Üretimin çoğu Asya’da gerçekleşiyor. Bu ülkeler- maya devam eder. Bu esnada mikroplastikler ve lanır tarımsal uygu- recinin her aşama-
de genelde işçi sağlığı ve güvenlik standartları kimyasal maddeler suyu kirletmeye devam eder. lamalar. İşte tekstil sında yüksek bir
olması gerektiği düzeyde değil. Diğer taraftan da tekstil atıkları biriktirmeye baş- sektörü de bu suyu çevresel yük oluş-
larız. Oluşan atıklar ya yakma tesislerinde ya da sever. Gri suyu kul- tuğuna ve insan
TEKSTİL TÜKETİMİ depolama alanlarında son bulur. lanmaz mesela. olarak gezegen-
Tekstil sektöründe yüksek bir hareketlilik bulun- Tekstil atıklarını atık yığını içerisinden ayrı ola- 2020’de Avrupa’da deki yaşamımızın
duğunu biliyoruz. Avrupa önemli bir ihracatçı rak toplayıp geri kazanmaya karar vermek ve satın alınan kıyafet, ayakkabı ve ev tekstili ürün- bir arazinin kullanılmış olduğu hesaplanmış. Bu devamı bu yükü
ve ithalatçı konumunda… Avrupa’nın ithal ettiği gerekeni yapmak da önemli bir çaba gerektirir. leri için kullanılan mavi su yaklaşık 4 milyar m3 alanın da yalnızca %8’i Avrupa arazisinden kulla- düşürmemize bağlı olduğuna göre üretim ve
tekstil ürünlerinin %45’ini hazır giyim ürünleri Ayrı toplanan tekstil atıklarını yeniden kullan- olarak hesaplanmıştır. Bu, kişi başı 9 ton su an- nılmış. Yün gibi hayvan bazlı liflerin üretimi için tüketim kalıplarımızı değiştirmekten başka çare
oluşturuyor. Ev tekstili ve ayakkabı ithalatı da mak veya geri kazanmak ancak atığın kalitesi ve lamına geliyor. Bu da tekstil üretimini su kullanı- de arazi kullanımı yüksek düzeydedir. gözükmüyor. Daha az ve daha sorumlu bir şe-
bunu izliyor. Avrupa ithalatının büyük bir kısmını kompozisyonu uygun olduğunda mümkündür. mı açısından gıda ve rekreasyonel kullanımdan kilde üretme ihtiyacının vakti geldi de geçiyor.
Çin, Bangladeş ve Türkiye’den yapıyor. Avrupa 2017 yılında yapılan bir araştırmaya göre dünya- sonra üçüncü sıraya oturtuyor. Bunun yanında SERA GAZI EMİSYONLARI Üretim süreçlerini bir yandan tüketim tercihleri-
için yapılan hesaplara göre kişi başı yıllık tekstil da oluşan tekstil atıklarının %1’inden daha az bir 20 milyar m3 yeşil su da pamuk üretimi için kul- Tekstil ürünlerinin üretimi ve tüketimi sera gazı miz şekillendireceğine göre de daha az ve daha
tüketimi 15 kg’ı buluyor. Bunun 6 kg’ını giysi, 6,1 kısmı yeni bir ürün elde etmek için geri kazanıl- lanılmıştır. Bu da kişi başına yeşil su tüketimini emisyonlarının oluşumuna yol açmaktadır. Özel- sorumlu bir şekilde tüketmekten başka çare yok!
kg’ını ev tekstili ve 2,7 kg’ını ayakkabı oluşturu- mıştır. 44 m3’e çıkarıyor. Mavi suyu kıyafet, ayakkabı likle kaynakların çekilmesi, üretim, yıkama, ku-
yor. Endüstriyel tekstil ürünleri ve halılar bu raka- ve diğer tekstil ürünlerinin üretiminde görürken, rutma ve atık yakma gibi süreçler bu etkiyi oluş- ENDÜSTRİ NE YAPMALI?
ma dâhil değil. Tekstil üretiminde yüksek miktarlarda hammad- turmaktadır. Tekstil ürünleri tüketiminden dolayı Az üretmeli ama dayanıklı üretmeli. Ürünleri
de kullanılır. Avrupa’da 2020 yılında satın alınan yeşil suyun pamuk gibi liflerin yetiştirilmesinde oluşan kişi başı sera gazı emisyonunun 270 kg öyle bir tasarlamalı ki endüstri, o ürünler hiç öl-
ÇEVRESEL YÜK tekstil ürünleri için kişi başı 391 kg hammadde kullanıldığını görüyoruz. CO2e olduğu hesaplanmış. Avrupa’daki tekstil memeli. O ürünü imal ederken temiz kaynaklar
Tekstil ürünlerinin üretimi ve tüketimi çevre üze- kullanıldığı hesaplanmıştır. ARAZİ İHTİYACI tüketimi nedeniyle oluşan bu sera gazı emisyon- kullanmalı. O ürünü tasarlarken, yeniden kullanı-
rinde önemli bir yük oluşturuyor, iklim değişikli- Tekstil ürünlerinin üretiminde, özellikle doğal larının %75’inin ise Avrupa dışında gerçekleştiği labilmesini, onarılabilmesini, geri kazanılabilme-
ğine büyük bir katkı sunuyor. Etkiler en baştan, SU TÜKETİMİ tekstil üretiminde yüksek miktarda arazi ihtiyacı biliniyor. Tekstil ürünlerinin iklim değişikliğine sini hesaba katmalı.
liflerin üretimi aşamasından itibaren görülmeye Tekstil sektörünün en önemli çevresel yüklerin- bulunur. Avrupa’da 2020’de yapılan tekstil alışve- katkısının %80’i üretim aşamasında gerçekleşi-
başlanıyor. Pamuk, keten, kenevir gibi hammad- den biri su kullanımıdır. Özellikle mavi su olarak rişinin tedarik zincirlerinde kişi başına 400 m2’lik yor. Kullanım aşamasında %14, dağıtım ve pera- Yoksa insan ırkı olarak bizler bindiğimiz dalı kes-
delerin yetiştirilmesi ve üretilmesi aşamasındaki sınıflandırılan suyu kullanır bu sektör. Bu su içme kende aşamasında %3 ve atık yönetimi esnasın- meye devam edeceğiz.

38 BOSİAD SİNERJİ / Aralık 2022 BOSİAD SİNERJİ / Aralık 2022 39