Page 61 - sinerji_s47_web_pdf

sağlık / Prof. Dr. Defne Kaya

büyüme faktörüne (insülin benzeri) ve fetal bü- kuvvet veya direnç egzersizlerinin, antrenman başlangıçtaki boyları, ergenlik gelişiminin aynı
yüme üzerine olumsuz bir etkisi olmadığını artık yapan ve yapmayan çocukların lineer büyüme- aşamasında olmalarına rağmen sporcu olma-
anlaşılmıştır. sinde hiçbir olumsuz etkisinin olmadığı aksine yanlardan genelde daha kısadır. Yapılan çalış-
vücut yağ oranını sağlıklı sınırlar içinde tuttuğu malar, jimnastik dalını seçenlerde büyüme hızı
Özetle yayınlar, hamilelik sırasında egzersiz yap- gösterilmiştir. ve insülin büyüme faktörü-1 (IGF-1) açısından
manın fetal büyümeyi değiştirmediğini ve yeni- herhangi bir farklılık olmadığını, jimnastikçilerde
doğanın yeterli doğum ağırlığına katkıda bulun- Rekabetçi spor (tenis, yüzme, hentbol ve jimnas- gözlemlenen boy kısalığının jimnastiğin etkisin-
duğunu göstermektedir. tik) dallarında da büyüme olumsuz etkilenme- den değil, seçim yanlılığından kaynaklandığını
mektedir. Burada dikkat edilmesi gereken şey
Prematüre bebekler için omurga gelişimini tamamlayana kadar tek elin göstermektedir.
fiziksel egzersiz baskın olarak kullanıldığı spor dallarına yönlen- Negatif enerji dengesi olmadığı, yani diyet ye-
Fiziksel aktivitenin Fizyoterapist tarafından prematüre bebekler için dirilmemesi. terli olmadığı sürece, ergenler tarafından şiddet-
uygulanan fiziksel egzersiz, çocuğun büyümesi-
li fiziksel egzersizlerin uygulanması büyümeyi
çocukların büyümesi ne fayda sağlamaktadır. Yaşamın ilk aylarında başlanılan ve devam ettiri- bozmuyor gibi görünmektedir. Bu durumda hi-
len fiziksel egzersiz, yaşam boyunca osteoporoz
potalamik-hipofiz aks değişikliğine bağlı olarak
ve kırık riskini azaltmaya katkıda bulunur. Sıç-
Erken doğmuş bebeklerin büyümesi için pasif
üzerinde olumlu ve egzersizlerin olası yararlarını gösteren ilk çalış- rama ve hoplama hareketlerinin okul çağı ço- gecikmiş pubertal gelişim meydana gelebilir.
cuklarının kemik kütlesinde %4-5 artış sağladığı
Ergenlik döneminde fiziksel egzersizin etkileri,
malardan biri 2000 yılında gerçekleştirilmiştir.
olumsuz etkileri: Günde beş ilâ on dakika boyunca yaptırılan fizik- bilinmektedir. yaşamın geri kalanı için fayda sağlıyor gibi görü-
nüyor. Ergenlikte daha rekabetçi egzersizler ya-
sel egzersizin bebeklerde kilo alımı ile kol uzun-
Okul çağında basketbol oynayan çocukların,
panların, erişkenlikte daha büyük bir kemik kor-
luğu, kemik kütlesi, kemik mineral içeriğinde ve
Anne karnından ergenliğe yağsız kütlede artış sağladığını gösterilmiştir. basketbol oynamayan ve başka herhangi bir tikal alana ve periosteal çevreye sahip olduğu
spor yapmayanlara göre kemik ve kas kütlesinde
gösterilmiştir. Bununla birlikte, yüksek etkili eg-
Hatta yayınlar bu egzersiz seanslarına masajın
da eklenmesini önermektedir. daha fazla artış olduğu gösterilmiştir. zersizlerin kemik büyümesinde olumsuz deği-
Okul çocuklarında fiziksel egzersizin büyüme şikliklere neden olup olmadığı hala tartışmalıdır.
Günde üç kez on dakika boyunca hem masaj
Prof. Dr. Defne Kaya Utlu hem de fizyoterapist kontrolünde üzerindeki etkisini ele alan az sayıda çalışma ol- Okul çağında olduğu gibi, direnç
Sağlık Bilimleri Üniversitesi Kilo ve boy artışı olarak ölçülen vücut büyüklüğündeki planlanan fiziksel egzersizin prema- eğitiminin ergenlik döneminde bü-
Hamidiye Sağlık Bilimleri Fakültesi artış olarak kabul edilen büyüme, çocukluk ve ergenlik türe bebeklerin kilo alımını (yağsız yüme plaklarında olumsuz değişik-
Fizyoterapi ve Rehabilitasyon kas kütlesi, kemik mineral yoğunlu- liklere yol açtığı fikrinin bilimsel bir
Bölümü Öğretim Üyesi döneminde temel sağlık göstergelerinden biridir. ğu ve arttırdığı bilinmektedir. temeli yoktur. Araştırmalar, ergenlik
dönemindeki fiziksel egzersizlerin
Okul öncesi çocukların genç yetişkinlerde daha fazla kas
fiziksel aktivitesi ve dokusuna katkıda bulunduğunu
Büyüme, insanların en büyük biyo-psiko-sos- Hamilelik ve fetal büyüme büyümesi göstermiştir. Direnç egzersizlerinin
yal kırılganlığı yaşadığı zamandır. Bu süreçte sırasında fiziksel egzersiz Okul öncesi çocuklarda fiziksel ak- yapılmasından hemen sonra, dola-
tıbbın görevi çocuğun genetik olarak belirlen- Yakın zamana kadar düşünülenden farklı ola- tivite düzeylerini artırmaya yöne- şımdaki testosteron ve büyüme hor-
miş büyüme için tam potansiyeline ulaşmasını rak, bilim şimdi hamilelik sırasında fiziksel lik egzersizlerin büyüme üzerinde monu seviyelerinde bir artış meyda-
sağlamaktır. Henüz çalışmalarla tartışmalı olsa egzersizin güvenli olduğunu ve hem hamile olumlu etkileri vardır. Yaşamın ikinci na gelmektedir.
da, genetik kadar çocuğun büyümesini doğ- kadına hem de çocuğa fayda sağladığını gös- haftası, ikinci, dördüncü ve 11. aydan
rudan veya dolaylı olarak etkileyen başka du- teriyor. Hamile kadında egzersiz ödem, sırt itibaren sağlıklı beslenme ve fiziksel Ergenlikte, farklı spor dalları kemik
rumlar da vardır: Genetik, çevresel, beslenme, ağrısı, kabızlık, kaygı, uykusuzluk ve depresyon aktivite (merdiven tırmanma, ram- ve kas dokularında özel bir büyüme
metabolik, hormonal ve psikoaktif etkenler, riskini azaltır. Ayrıca, ruh halini, mizacını iyileş- palar, koşma, pedal çevirme ve zıp- sağlamaktadır.
hastalıklılar ve fiziksel aktivite düzeyi gibi. tirir ve normal doğumu destekler. Hamilelik lamayı içeren oyunlar ve aktiviteler) Sonuç olarak, konunun önemine
Fiziksel aktivite, enerji harcaması ile sonuçla- öncesi hareketsiz olan hamile kadınlar için yapılması boyda uzama ve kas kütle- rağmen, fiziksel egzersizlerin çocuk
nan, kaslarımızın çalışmasıyla vücudun yaptığı hafif ilâ orta şiddette; daha önce fiziksel olarak sinde artış sağlamakta. ve ergenlerin büyümesi üzerindeki
herhangi bir aktivite olarak tanımlanır. Fiziksel aktif olan hamile kadınlar için orta ilâ şiddetli Günde 15-20 dakika haftada beş etkilerini araştıran, özellikle rast-gele
aktivite sırasında genellikle kalp hızında artış yoğunlukta egzersizlerin güvenli olduğu artık gün, kineziyolojik aktiviteler içeren egzersiz masına rağmen, kanıtlar kemik ve kas kütlesinde kontrollü klinik araştırmalar olmak üzere, yeterli
ve vücutta terleme görülür. Fiziksel egzersiz, su götürmez. İdeal olarak, su içi ve aerobik gibi programı okul öncesi çocuklarda motor bece- artış, boy uzamasında da olumsuz bir etkilenim metodolojiye sahip az sayıda çalışma bulunmak-
tekrarlı ve fiziksel kondisyonun iyileştirilmesi/ düşük etkili egzersizler haftada en az üç kez rileri, kassal kuvveti, esnekliği ve koordinasyonu olmadığını göstermektedir. tadır.
sürdürülmesini amaçlayan, yapılandırılmış, or- yapılmalıdır. geliştirmektedir. Son söz olarak kanıtlar,
ganize edilmiş ve planlanmış bir fiziksel aktivite Gebelik sırasında fizyoterapist kontrolünde ya- Sporcu ergenler
türü olarak kabul edilir. pılan fiziksel egzersizler, ileri yaş gebeliklerde Fiziksel egzersizin okul öncesi çocukların büyü- Basketbol antrenmanının boyu uzattığı ve jim- 1. Hamilelik sırasında fiziksel egzersizin gü-
Fiziksel aktivite, hem hastalıkların önlenmesi yenidoğanı koruduğu ve düşük doğum ağırlığı mesi üzerindeki etkilerine ilişkin çalışmalar az nastiği azalttığı gibi, belirli sporların bireyin nihai venli olduğunu ve fetal büyümeyi değiştir-
mediğini gösteriyor.
olmakla birlikte, yaşamın erken döneminde baş-
hem de hastalıkların tedavi ve rehabilitasyonu riskini artırmadığı gösterilmiştir. Türü ve yo- layan fiziksel aktivitenin, kas, kemik ve yağ do- boyunu değiştirebileceğine dair çok popüler
açısından bizlere çeşitli avantajlar sağlar. Ço- ğunluğu ne olursa olsun, gebe tarafından ya- kusu gibi bazı dokuları şekillendirdiği ve yaşam inançların hiçbir bilimsel temeli yoktur. Bu spor- 2. Fizyoterapist kontrolündeki fiziksel egzersi-
cuklukta uygulandığında bir alışkanlığa dönü- pılan fiziksel egzersizin yenidoğanın ağırlığını boyunca bir etki yarattığı artık su götürmez bir ların seçimi, bireyin biyotipine bağlıdır ve bu zin erken doğmuş bebeklerin büyümesine
şür ve çok anlamlı bir şey ortaya çıkar: Sağlıklı etkilemediği ve erken doğum riskini artırmadı- gerçektir. nedenle, uzun boylu insanların basketbol oy- katkıda bulunduğu görülmektedir.
büyüme. ğı bilinmektedir. namayı başarma olasılığı daha yüksekken, daha 3. Çocuk ve ergenler tarafından yapılan fizik-
Bu yazıyı, fiziksel aktivitenin anne karnındaki Bununla birlikte fiziksel egzersiz yapan gebe- Okul çağı çocuklarında fiziksel kısa boylu olanların jimnastikte başarılı olma ola- sel egzersizler güvenlidir ve kas, kemik ve
sılıkları daha yüksektir.
yaşamdan bu yana çocuk ve ergenlerin ki- lerde, gebeliğin ikinci yarısında fiziksel aktivite aktivite ve büyüme yağ dokusu gibi bazı dokuların büyümesini
lo-boy büyümesi üzerine yararları ve zararlı uygulaması leptin hormonu (tokluk hormonu) Fiziksel güç egzersizleri doğrusal büyümeyi teh- Jimnastik dalının daha kısa bacak uzunluğuna belirler ve etkisini yaşam boyu hissettirdiği-
etkileri hakkında güncel bilgileri sizlerle pay- ve serbest yağ asit (vücuttaki çoğu doku için likeye atabileceğinden, toplumumuzda çocuk- sahip sporcular tarafından rağbet gördüğü ve ni göstermektedir.
laşmak için derledim. önemli bir enerji kaynağı) seviyesini artırırken, ların spor salonlarına gitmemesi gerektiğine dair bu sporun puberteden sonraki son yüksekli- Sağlıcakla.
köklü bir inanç vardır. 7-12 yaş arası çocuklarda ği etkilemediği bilinmektedir. Jimnastikçilerin

58 BOSİAD SİNERJİ / Şubat 2023 BOSİAD SİNERJİ / Şubat 2023 59