Page 20 - Sinerji s53_ES_HD_YEPYENİ_WEB

köşe yazısı / Prof. Dr. Güray Salihoğlu

Yapay zekâ ve

çevre ilişkisi

Prof. Dr. Güray Salihoğlu Kimilerine göre yapay zekâ dünyanın en büyük cak teknolojisinin, özellikle hesaplama gücündeki lilikleri artırabilir. çıktığı biliniyor. Uzmanlar teknolojinin gezegen kullanımı:
Bursa Uludağ Üniversitesi (BUÜ) çevresel problemlerine çözüm getirebilir. Kimile- ilerlemeler ve yapay zekâ modellerini eğitmek üzerindeki talebinin büyümeye devam edeceğini Veri merkezlerinde kullanılan soğutma sistemle-
Mühendislik Fakültesi rine göre yapay zekânın kendisi çevre için önemli için gerekli olan verinin artışı sayesinde son yıllar- Bu gibi ilerlemeler, yapay zekânın iklim değişikliği, öngörüyor.
Çevre Mühendisliği Bölümü doğa ve biyoçeşitlilik kaybı, kirlilik ve atık krizi gibi rinde harcanan suların geri kazanılması ve yeni-
bir tehdit oluşturuyor. Kimilerine göre ise yapay da hızla geliştiği biliniyor. problemlerin bazı yönlerini çözmesine yardımcı YAPAY ZEKÂNIN ÇEVRESEL den kullanılması, çevresel kaynakların korunması
www.guraysalihoglu.com zekânın çevresel etkileri konusunda halâ pek çok Yapay zekâ, genellikle insan sezgisi gerektiren bir olabileceği yolundaki umudu artırıyor. için önemli bir adım olarak görülmektedir.
bilinmeyen var. ETKİLERİNİN KONTROLÜ
görevi otomatikleştirme yeteneği olarak tanım- Yenilenebilir enerji kullanımı:
Etkisini tam olarak kestiremiyor olmak, hem top- lanabilir. Makine Öğrenmesi ve Derin Öğrenme, POTANSİYEL ÇEVRESEL Yapay zekânın çevresel etkisini ölçmek ve kontrol Şirketlerin, veri merkezlerini yenilenebilir enerji
edebilmek için aşağıdaki ana başlıklar öne çıkıyor:
lumsal hem de çevresel açıdan oldukça endişe mevcut verilerden öğrenen yapay zekâları ifade ZARARLARI kaynakları ile işletmesi, karbon salımını azaltmak
verici aslında. “Bu teknolojiyi geniş ölçekte kullanı- eder. Bu tür yapay zekâlar genellikle model olarak Çoğu büyük ölçekli yapay zekâ uygulamaları, Yapay zekânın çevresel etkisinin ölçülmesi için uygulanabilecek en etkili yöntemlerden biri
ma açmadan önce toplumsal ve çevresel etkileri- adlandırılır. Üretken Yapay Zekâ (Gen-AI), insan bulut hizmet sağlayıcıları tarafından işletilen veri için standart prosedürlerin geliştirilmesi: olarak öne çıkmaktadır. Bu uygulama, şirketlerin
ni net olarak bilmek gerekir,” diye düşünüyor olsak benzeri tartışmalar ve gerçekçi görüntüler gibi merkezlerinde barındırılıyor. Bu veri merkezleri- Uzmanlar, yapay zekâ teknolojilerinin çevreye karbon ayak izini küçülterek çevre dostu bir yakla-
da konu çoktan kontrolden çıkmış durumda. yeni içerikler üreten bir yapay zekâ türüdür. nin gezegen üzerindeki yükü ağır olabiliyor. Bu olan etkisini değerlendirebilmek için tüm ülkeler- şım benimsemelerine katkıda bulunabilir.
merkezlerin barındırdığı elektronik cihazlar çok
Yapay zekâ, bilgiyi işleyebilen ve en azından yü- Makine öğrenmesi modellerinin geliştirilmesi, önemli bir miktarda hammadde gerektirir. Bu de geçerli olacak standartlaştırılmış yöntemlerin
zeysel olarak insan düşüncesini taklit edebilen veri toplama ve bu verilerden öğrenmeyi içerir. maddelerin bir kısmı genellikle çevresel olarak oluşturulmasını ve güvenilir veri ve bilgiye erişim SON SÖZ
bir teknoloji terimi olarak karşımıza çıkıyor. Yapay Bu süreç şu adımları kapsar: yıkıcı yöntemlerle çıkarılan nadir toprak element- için altyapının güçlendirilmesini öneriyor. Bu, Teknolojideki, özellikle dijital ve yapay zekâ ala-
zekânın ilk basit formları 1950’lerden beri var. An- farklı ülkelerin ve kurumların aynı ölçütlerle çalış- nındaki şaşırtıcı değişim hızı, önümüzdeki yıllar-
1. Belirli bir görev için en iyi modeli ve öğren- leridir. masını sağlayarak daha tutarlı ve güvenilir sonuç- da dünyamızı hayal edilemez şekillerde yeniden
me algoritmasını seçmek, İkinci problem ise, veri merkezlerinden çıkan lar elde edilmesini mümkün kılacaktır. şekillendirebilir. Teknolojik ilerlemeler ve dijital
elektronik atıklar olarak karşımıza çıkıyor. Bu atık- Şirketlerin yapay zekâ tabanlı ürünlerde çev- dönüşüm hızlandıkça, bunların hem olumlu hem
2. Bu algoritmayı modele ve toplanan verilere ların cıva ve kurşun gibi tehlikeli maddeler içer- de olumsuz etkileri de aynı şekilde artacaktır. Bu
uygulamak. resel etkileri açıklamalarına yönelik düzenle-
dikleri biliniyor. Üçüncü problem, veri merkezleri- melerin yapılması: yenilikler, enerjiden ulaşıma, gıdadan diğer birçok
Bu ikinci adım, eğitim olarak adlandırılır. Model, nin hem inşası hem de operasyonlarında, elektrik Yapay zekâ tabanlı ürün ve hizmetler geliştiren sisteme kadar çeşitli alanlarda iyileşmeleri hızlan-
hedeflenen kalite düzeyine ulaştığında, yeni ve- bileşenlerini soğutmak için kullanılan suyun faz- şirketlerin, bu teknolojilerin çevre üzerindeki doğ- dırma konusunda bir umut vadetmektedir.
riler üzerinde kullanılabilir. Derin Öğrenme mo- lalığıdır. rudan etkilerini raporlamalarını zorunlu kılacak Ancak, özellikle dijital dönüşüm ve yapay zekânın
dellerinin eğitimi giderek daha fazla hesaplama Bir diğer problem ise yapay zekâ teknolojisini yasal düzenlemeler geliştirilmesi gerektiği vurgu- toplum üzerindeki yaklaşan etkisi gibi bazı tekno-
gerektirmektedir.
barındıran veri merkezlerinin karmaşık elektronik lanıyor. Bu düzenlemeler, şirketlerin daha şeffaf lojik ilerlemelerin yönü henüz netleşmiş değildir.
POTANSİYEL ÇEVRESEL aksamlarını güçlendirmek için ihtiyaç duyulan olmasını sağlayabilir ve çevreye duyarlı çözümleri Hiçbir devrim risklerden bağımsız değildir. Bu
FAYDALARI enerjinin fazlalığıdır. Bu enerjinin çoğu genellikle teşvik edebilir. dijital devrimin, küresel karbonsuzlaşmayı müm-
fosil yakıtların yakılmasıyla elde edilir ve sera gaz- kün kılarak, bağlantı ve kapsayıcılıkta devrim ya-
Yapay zekânın verilerdeki kalıpları, anormallik- Yapay zekâ algoritmalarının enerji verimlili-
leri ve benzerlikleri tespit edebilmesi ve geçmiş larının salımına yol açar. Uluslararası Enerji Ajansı ğinin artırılması: ratarak, toplumun etkileşim, öğrenme, iletişim ve
bilgileri kullanarak gelecekteki sonuçları doğru tarafından hazırlanan bir rapora göre, yapay zekâ Teknoloji şirketlerinin, enerji talebini azaltmak için gerçekliği algılama biçimini kökten değiştirerek,
bir şekilde tahmin edebilmesi önemli bir fayda tabanlı sanal asistan ChatGPT üzerinden yapılan yapay zekâ algoritmalarını daha verimli hale getir- gezegen sağlığını, çevresel sürdürülebilirliği, refa-
sunuyor. Bu özellik, yapay zekâyı çevreyi izlemek bir istek, bir Google aramasının on katı kadar mesi önerilmektedir. Daha az enerji tüketen algo- hı ve insan iradesini derinden etkileyeceği yaygın
ve hükümetlerin, işletmelerin ve bireylerin çevre elektrik tüketiyor. ritmalar, çevresel etkileri önemli ölçüde azaltabilir. bir kanıdır. Bu açıdan bakıldığında, yapay zekâ ve
dostu seçimler yapmalarına yardımcı olmak için Yapay zekânın yükselişinin etkisiyle, veri merkez- dijital dönüşüm hem teknolojik bir devrim hem
değerli kılabilir. Yapay zekâ aynı zamanda verim- lerinin sayısının 2012’de 500.000 iken 8 milyona Soğutma sularının geri kazanımı ve yeniden de kültürel bir devrim niteliği taşımaktadır.

18 BOSİAD SİNERJİ / Ocak 2025 BOSİAD SİNERJİ / Ocak 2025 19