Page 44 - Sinerji s9

köşe yazısı / Esin Şeker

Metabolik sendrom ve

Yrd. Doç. Dr. Esin Şeker beslenme tedavisi
Beslenme ve Diyet Uzmanı
esin.seker@gmail.com

Kalp damar hastalıklarının gelişiminde rol alan OBEZİTE: Metabolik sendromda obezite derece- olarak hazırlanan bir beslenme programının ya-
risk faktörlerinin bir arada bulunmasına metabo- sinden çok obezite tipi daha belirleyici olmak- nında düzenli olarak yapılan egzersizle sağlıklı bir
lik sendrom denir. Yıllarca farklı isimlerle anılmış- tadır. Android tip ( elma tip) obezitesi olan birey şekilde kilo kaybı sağlamanız mümkündür. Yapı-
tır. Sendrom X, polimetabolik sendrom, ölümcül jinoid tip (armut tip) obez bireye göre metabolik lan egzersiz kilo kaybına yardımcı olmasının dışın-
dörtlü ve uygarlık sendromu gibi. Uygarlık send- sendroma daha yatkındır. Bu nedenle metabolik da HDL nin (iyi kolesterol) artışına da katkı sağla-
romu, bu hastalığı en iyi tanımlayan ifadelerden sendrom tanısında beden kitle indeksi kullanmak yacaktır. Metabolik sendromlu bireylerde yüksek
biridir. Çünkü yaşam standartları yükseldikçe, tek- yerine bel çevresi ölçümü daha kesin sonuçlar olan total kolesterol ve LDLn in (kötü kolesterol)
nolojinin hayatımızdaki yeri arttıkça, iş yaşamının elde etmeye yardımcı olacaktır. düşürülmesi için katı yağların yerine sıvı yağlar
getirdiği stres çoğaldıkça, ek olarak hareketsiz bir özellikle de kanola yağı, fındık yağı, zeytinyağı ve
yaşam sürdükçe bu hastalığa yakalanma riski de HİPERTANSİYON: Metabolik sendromlu birey- kabuklu yemişlerin (ceviz, badem vs.) içerisindeki
artıyor. Hastalığın sıklığı incelendiğinde, kadın- lerde insülin direnci olması nedeniyle kanda in- yağlar tercih edilmelidir. Posa tüketimi artırılarak
ların bireylerin erkek bireylere göre metabolik sülin konsantrasyonu yüksektir. İnsülin vücutta kan şekerinin kontrol altına alınması sağlanmalı-
sendroma yakalanmaya daha yatkın olduğu gö- sodyum ve su tutulumunu artırdığından yüksek dır. Günlük alınması gereken posa miktarı 25-30 g
rülmektedir. Bunu bir örnekle açıklamak gerekirse insülin seviyeleri hipertansiyonu tetikler. dır. Kan şekerini düzenlemek için yapılması gere-
yapılan araştırmalara göre Türkiye’ de erkeklerin ken bir diğer değişiklik glisemik indeksi düşük bir
yüzde 28’ i, kadınların ise yüzde 40’ ı metabolik TEDAVİSİ: İnsülin direnci, karın bölgesi yağlan- beslenme tarzı benimsemektir. Posalı besinlerin
sendromludur. Bu oranlara bakıldığında ülkemiz ması, tip 2 diyabet ve diğer bileşenlere bakılınca glisemik indeksi düşüktür. Kilo kaybı ve diyette
açısından metabolik sendromun ne kadar ciddiye hepsinin ortak kaynağının yanlış bir yaşam tarzı tuzun kısıtlanması ile hipertansiyon da kontrol
alınması gereken bir hastalık olduğu görülmekte- olduğu görülmektedir. Metabolik sendromda ge- altına alınabilir.
dir. Bir bireyin metabolik sendromlu olup olma- netik yatkınlık söz konusu olsa da kent hayatının
dığını anlamak için çeşitli kriterler belirlenmiştir. getirdiği hareketsiz yaşam ve yüksek kalorili bes- Ayrıca ana öğünlerden yaklaşık 2 saat sonra glise-
Bunlardan en çok kullanılan Türkiye Endokrinoloji lenme sendromun seyrini alevlendirmektedir. mik indeksi düşük besinlerle ara öğünler yapmak
Metabolizma Derneği’nin 2005 yılında önerdiği Gıda sektöründeki gelişmeler ile hazır besin üre- kan şekerinin düzenlenmesinde ve kilo kontro-
metabolik sendrom tanı kriterleri tablosudur; timinin ve tüketiminin artması, saflaştırılmış besin lünde ve insülin direncinin düzelmesinde bize
Aşağıdakilerden en az biri; (beyaz un, şeker, yağlar vs.) tüketiminin artması, yardımcı olacaktır. Sonuç olarak tüm bu sağlıklı
beslenme alışkanlıklarını uygulamak ve düzenli
• Diyabet teknolojinin hayatımızın her köşesine girmesiyle egzersizin dışında daha aktif bir hayatı benimse-
• Bozulmuş glikoz toleransı hareket etme oranımızın ciddi oranda azalması, mek metabolik sendromun tedavisinde temel
• İnsülin direnci ara öğünler hakkında yanlış inanışlar nedeniyle çözümdür. Gideceğimiz yakın mesafelerde araba
tüm günü bir veya iki öğüne sıkıştırma gibi yanlış
Ve yaşam tercihleri peşinden insülin direncini getirir. kullanmamak, asansör ve yürüyen merdiven ter-
cih etmemek, kendimize futbol, basketbol, tenis
Aşağıdakilerden en az ikisi; İnsülin direnci olan bireyde kilo artışı başlar ve vs. gibi hem eğlenip hem enerji harcayabileceği-
• Hipertansiyon giderek bireyde abdominal obezite görülmeye miz bir hobi belirlemek aktif bir yaşam sürmemizi
• Dislipidemi başlar bu da ardından tip 2 diyabet ve diğer bile- sağlayacaktır. Bu şekilde hem daha mutlu hem
şenleri getirir ve kişi yanlış alışkanlıkları nedeniyle
• Abdominal obezite metabolik sendroma yakalanmış olur. Metabolik de daha sağlıklı bir hayatın kapılarını kendimize
açmış oluruz.
Olan bireylere “metabolik sendromlu” dur diyebili- sendromun tedavisi nedenleriyle oldukça ilgilidir.
riz. Abdominal obezite yani karın bölgesi yağlan- Metabolik sendrom, her geçen gün vaka sayısı
ması belirlenirken bel çevresi ölçümü kullanılır. Öncelikle birey bu sendromun yaşam tarzının bir artan günümüz şartlarında artmaya devam ede-
Bel çevresinin kadınlarda 88 cm erkeklerde 102 sonucu olduğunun bilincine varmalı ve tedavi- ceği de tahmin edilen bir hastalıktır. Bu hastalık-
cm’ den fazla olması abdominal obezite belirtisi- sinin yaşam tarzı değişikliği olacağını kabullen- la baş etmek için sorunun temelden çözülmesi
dir. Metabolik sendromu oluşturan çeşitli bileşen- melidir. Kişi yaşam tarzında yapacağı değişikle- gerekir. Ailelerin yukarıda bahsedilen beslenme
ler olmakla birlikte bu bileşenlerden en önemlisi lerin hayat kalitesini yükselteceğine ve kendisini ve genel sağlık önerileri konusunda bilinçlendiril-
insülin direncidir. İnsülin direnci dışındaki bileşen- sağlıklı bir birey yapacağına inanmalıdır. Tedavi mesi bu önerileri bir yaşam tarzı olarak benimse-
ler hipertansiyon, diyabet, koroner arter hastalığı sürecindeki hedefler yaşam tarzını değiştirmek, mesi için gerekli çalışmalar yapılmalıdır. Bu sağlıklı
ve obezitedir. tansiyonu kontrol altına almak, sigarayı bırakmak, davranışları yaşam şekli haline getiren bir ailenin
diyabet varsa kan şekeri kontrolünü sağlamak, yetiştirdiği çocuklar aynı şekilde sağlıklı beslenme
İNSÜLİN DİRENCİ: Metabolik sendromun temel kolesterolün düşürülmesi, kilo kaybının sağlan- alışkanlığı kazanmış ve aktif bir yaşamı benimse-
bileşeni olan insülin direnci dokuların insüline ması, olabildiğince stresten uzak durmak, düzenli miş birer birey olarak yetişecektir. Bu şekilde ye-
karşı duyarsızlaşması ve insülinin kanda dolaşan egzersiz ve yeterli, dengeli bir beslenme tarzı be- tişmiş bir nesil metabolik sendrom ve metabolik
miktarlarının artmasına karşın etkinlik göstereme- nimsemektir. Metabolik sendrom tedavisinde % sendromun neden olduğu diğer kronik hastalık-
mesi olarak tanımlanabilir. Bozulmuş glikoz tole- 10’ luk bir kilo kaybının sendromun tüm bileşenle- lara yakalanma riskini minimuma indirecektir.
ransı ve tip 2 diyabeti olan bireylerde görülme rini kontrol altına alabileceği yapılan çalışmalarla
sıklığı daha yüksektir. gösterilmiştir. Diyetisyeniniz tarafından size özel

42 BOSİAD SİNERJİ / Kasım - Aralık 2014