Page 60 - sinerji_42.sayi_web_pdf
P. 60

köşe yazısı / Esin Göksu Şeker















                                                 Yapay et ve



                                                 beslenmedeki yeri






                       Dr. Dyt. Ş. Esin Göksu Şeker  Biliyorum bu başlık birçok kişiye çok   leyen yıllarda dünya nüfusu daha da artacak ve
                            İstanbul Okan Üniversitesi   itici gelebilir. Oysa artan nüfusu ile gi-  2027 yılında 19.8 milyon dolarlık yapay et üretimi
                            Beslenme ve Diyet Uzmanı  derek beslenme sorunları artan dünya-  yapılacağı varsayılıyor.  Bir başka araştırmaya göre
                              esin.seker@gmail.com                                   de 2020 yılında sektör, 206 milyon dolarlık bir en-
                                                mızda bu tür gelişmeleri benimsemeye
                                                başlasak iyi olacak gibi görünüyor.  düstri haline geldi ve 2025 yılında bu rakamın 572
                                                                                     milyon dolara ulaşması bekleniyor.
                                                İklim değişikliği, kuraklık dünya nüfusunun hızla
                                                artışı, bilim insanlarını yeni arayışlara yönlendi-  Görüldüğü gibi bu alan, tahminlerin çok ötesinde
                                                riyor. Bu arayış geleneksel et üretiminden farklı   hızla büyüyor. Belki siz de laboratuvarda üretilen
                                                bir arayışı gündeme getirdi. Birleşmiş Milletler   yapay etleri duymuş; ancak pek üzerinde durma-
                                                Gıda ve Tarım Organizasyonu’nun (FAO) raporuna   mışsınızdır. Oysa bu konu üzerinde çalışan dün-
                                                göre, geleneksel et üretimi sera gazı salınmasının   yada en az 48 girişimci firma veya kuruluş var ve
                                                %18’inden, arazi kullanımının %30’undan, su ve   bunlardan birisi de Türkiye’den.
                                                enerji kullanımının %8’inden sorumlu olduğunu  Sentetik Et Nasıl Üretilir?
                                                bildirdi.  Önümüzdeki  yüzyılın  başlarında  dünya   Bugünkü bilgilerimiz iki yöntemin olduğunu gös-
                                                nüfusunun 10 milyara ulaşacağı hesaplanıyor.  Bu   teriyor.
                                                nüfusu beslemek için hayvansal gıdaya olan ge-  1.   Selüler (Hücreli) Üretim
                                                reksinmenin artacağını dikkate almak gerekiyor.
                                                Yine FAO raporuna göre et tüketiminin 2050’ye   2.   Aselüler (Hücresiz) Üretim (ya da Fermen-
                                                kadar ikiye katlanacağı öngörülüyor. Yapılan çalış-  tasyon)
                                                malardan çıkan sonuçlara göre:       Selüler üretim: Bu yöntemde et oluşturmak için
                                                                                     doğrudan et kök hücreleri kullanılmaktadır. Hay-
                                                •   Bir kilogram kırmızı et için 15 ton su harca-
                                                    nıyor.                           vandan  alınan  kas  kök  hücreleri,  besin  serumu
                                                                                     içine konur ve bildiğimiz haliyle lif ve kasları oluş-
                                                •   Bir kilogram et için hayvanların beslenmesi   turmaları sağlanır. Kök hücrelerin ürettiği kas hüc-
                                                    ve barınması için 178 metrekare araziye ih-  releri de bölünerek çoğalacağından dolayı top-
                                                    tiyaç duyuluyor.                 lam hücre sayısı sürekli ikiye katlanır. Hücreler bir
                                                •   Petrolle çalışan vasıtaların ürettiği karbon   vücuda bağlı olmadığı için, vücudun işlevini gö-
                                                    izinin yaklaşık %25’i kadar metan gazını, sa-  recek bir iskele kullanılır. Böylece tıpkı bir hayvan
                                                    dece büyükbaş hayvanlar üretiyorlar.  vücudu işlevini gören bu iskele, gelişen hücreleri
                                                •   Bir kilogram et üretimi için 300 kilogram   besler, esnetir ve şekil verir. Atardamar ve toplar-
                                                    CO2 (karbondioksit) salınımı gerçekleşiyor  damar gibi kompleks yapılarını oluşturmak çok
                                                Yapay et nedir?                      zor olacağından, iskele teknolojisinin gelişmesi,
                                                Yapay et: diğer isimleriyle “kültürlenmiş et”, ‘’sente-  yapay et üretimi için kritik öneme sahiptir.
                                                tik et’’, “temiz et” veya “in vitro et”, biyomühendislik   Aselüler üretim: Bu yöntemde ise kanda bulu-
                                                teknolojileri kullanılarak, laboratuvar koşullarında   nan “hem” proteini gibi proteinleri üreten genler
                                                üretilen etlere verilen isimdir. Maastricht Üniver-  bakterilere aktarılır ve bu proteinler, bakterilerden
                                                sitesi profesörlerinden Mark Post tarafından 2013   sağlanır. Aselüler üretimde dış bir türün bulunma-
                                                yılında, ilk defa yapay et ile üretilen hamburgerin   sı ve onun genleriyle etkileşmesi, genetiği değiş-
                                                haber yapılması ile, bu alana olan ilgi giderek artı-  tirilmiş organizmalar (GDO) veya genetik mühen-
                                                yor. Yapılan çalışmalarda küresel yapay et piyasası,   dislik yöntemlerine yakın durmayanlar tarafından
                                                2022 yılında 16.3 milyon dolara ulaşacak. İler-  endişe verici görülebilir. Fakat bu yöntem, kitlesel

       58  BOSİAD SİNERJİ / Temmuz - Eylül 2021
   55   56   57   58   59   60   61   62   63   64   65