Page 60 - sinerji_42.sayi_web_pdf

köşe yazısı / Esin Göksu Şeker

Yapay et ve

beslenmedeki yeri

Dr. Dyt. Ş. Esin Göksu Şeker Biliyorum bu başlık birçok kişiye çok leyen yıllarda dünya nüfusu daha da artacak ve
İstanbul Okan Üniversitesi itici gelebilir. Oysa artan nüfusu ile gi- 2027 yılında 19.8 milyon dolarlık yapay et üretimi
Beslenme ve Diyet Uzmanı derek beslenme sorunları artan dünya- yapılacağı varsayılıyor. Bir başka araştırmaya göre
esin.seker@gmail.com de 2020 yılında sektör, 206 milyon dolarlık bir en-
mızda bu tür gelişmeleri benimsemeye
başlasak iyi olacak gibi görünüyor. düstri haline geldi ve 2025 yılında bu rakamın 572
milyon dolara ulaşması bekleniyor.
İklim değişikliği, kuraklık dünya nüfusunun hızla
artışı, bilim insanlarını yeni arayışlara yönlendi- Görüldüğü gibi bu alan, tahminlerin çok ötesinde
riyor. Bu arayış geleneksel et üretiminden farklı hızla büyüyor. Belki siz de laboratuvarda üretilen
bir arayışı gündeme getirdi. Birleşmiş Milletler yapay etleri duymuş; ancak pek üzerinde durma-
Gıda ve Tarım Organizasyonu’nun (FAO) raporuna mışsınızdır. Oysa bu konu üzerinde çalışan dün-
göre, geleneksel et üretimi sera gazı salınmasının yada en az 48 girişimci firma veya kuruluş var ve
%18’inden, arazi kullanımının %30’undan, su ve bunlardan birisi de Türkiye’den.
enerji kullanımının %8’inden sorumlu olduğunu Sentetik Et Nasıl Üretilir?
bildirdi. Önümüzdeki yüzyılın başlarında dünya Bugünkü bilgilerimiz iki yöntemin olduğunu gös-
nüfusunun 10 milyara ulaşacağı hesaplanıyor. Bu teriyor.
nüfusu beslemek için hayvansal gıdaya olan ge- 1. Selüler (Hücreli) Üretim
reksinmenin artacağını dikkate almak gerekiyor.
Yine FAO raporuna göre et tüketiminin 2050’ye 2. Aselüler (Hücresiz) Üretim (ya da Fermen-
kadar ikiye katlanacağı öngörülüyor. Yapılan çalış- tasyon)
malardan çıkan sonuçlara göre: Selüler üretim: Bu yöntemde et oluşturmak için
doğrudan et kök hücreleri kullanılmaktadır. Hay-
• Bir kilogram kırmızı et için 15 ton su harca-
nıyor. vandan alınan kas kök hücreleri, besin serumu
içine konur ve bildiğimiz haliyle lif ve kasları oluş-
• Bir kilogram et için hayvanların beslenmesi turmaları sağlanır. Kök hücrelerin ürettiği kas hüc-
ve barınması için 178 metrekare araziye ih- releri de bölünerek çoğalacağından dolayı top-
tiyaç duyuluyor. lam hücre sayısı sürekli ikiye katlanır. Hücreler bir
• Petrolle çalışan vasıtaların ürettiği karbon vücuda bağlı olmadığı için, vücudun işlevini gö-
izinin yaklaşık %25’i kadar metan gazını, sa- recek bir iskele kullanılır. Böylece tıpkı bir hayvan
dece büyükbaş hayvanlar üretiyorlar. vücudu işlevini gören bu iskele, gelişen hücreleri
• Bir kilogram et üretimi için 300 kilogram besler, esnetir ve şekil verir. Atardamar ve toplar-
CO2 (karbondioksit) salınımı gerçekleşiyor damar gibi kompleks yapılarını oluşturmak çok
Yapay et nedir? zor olacağından, iskele teknolojisinin gelişmesi,
Yapay et: diğer isimleriyle “kültürlenmiş et”, ‘’sente- yapay et üretimi için kritik öneme sahiptir.
tik et’’, “temiz et” veya “in vitro et”, biyomühendislik Aselüler üretim: Bu yöntemde ise kanda bulu-
teknolojileri kullanılarak, laboratuvar koşullarında nan “hem” proteini gibi proteinleri üreten genler
üretilen etlere verilen isimdir. Maastricht Üniver- bakterilere aktarılır ve bu proteinler, bakterilerden
sitesi profesörlerinden Mark Post tarafından 2013 sağlanır. Aselüler üretimde dış bir türün bulunma-
yılında, ilk defa yapay et ile üretilen hamburgerin sı ve onun genleriyle etkileşmesi, genetiği değiş-
haber yapılması ile, bu alana olan ilgi giderek artı- tirilmiş organizmalar (GDO) veya genetik mühen-
yor. Yapılan çalışmalarda küresel yapay et piyasası, dislik yöntemlerine yakın durmayanlar tarafından
2022 yılında 16.3 milyon dolara ulaşacak. İler- endişe verici görülebilir. Fakat bu yöntem, kitlesel

58 BOSİAD SİNERJİ / Temmuz - Eylül 2021