Page 61 - sinerji_42.sayi_web_pdf

olarak ürettiğimiz insülin hormonunun üretimiyle bölümlerinde kullanır; biz bunları kullanamayız. sıra, yoğun bir “bitkisel atık arıtma tesisi” olarak da
neredeyse birebir aynıdır. Günümüzde yapay ola- Tüketilebilir et kısımlarının laboratuvar koşulların- çalışmaktadır. Böylece bitkisel atıklardan kurtulma
rak üretilen tüm insülinler, bu özelliğe sahip olma- da üretiminin verimliliği bu düşünceyi destekler ve gübre üretmek mümkün olur. Et üretim tesis-
yan, genetiği değiştirilmiş bakteriler kullanılarak boyutta. Besin değerlerine baktığımızda yapay lerinin kapatılması sonucunda bu yan işleri yapa-
üretilmektedir. İnsandaki insülin üretiminden so- etin değerli olduğunu görüyoruz. Balıkda bulu- bilecek farklı üretim teknikleri geliştirilmesi gere-
rumlu geni bakterilere aktaran bilim insanları, eski nan Omega-3 yağ asidi yapay et teknolojisi ile kecektir ve bunlar, öngörülebilir olan ve olmayan
yöntemlere göre binlerce kat daha hızlı ve kaliteli kırmızı ete de eklenebilecek. Besin güvenliği yö- çeşitli maliyetleri beraberinde getirmektedir.
insülin üretimi yapabilmektedir. Etteki proteinle- nünden bakıldığında yapay et daha güvenli bu- Sentetik Etin Ahlaki Avantajları
rin bakteriler tarafından üretilmesinde de bundan lunuyor. Yapılan çalışmalar, geleneksel etin yani Canlıları etik ve ahlak çemberimiz içinde görsek
farklı değildir. Aselüler üretim yönteminde, genel çiftlik hayvanlarından elde edilen etin, daha yük- de davranışlarımızla tersi durumlar yaratabiliyo-
olarak bitkisel etlere hayvansal tat ve besin ekle- sek mikrobiyolojik yük taşıyabileceğini gösteriyor. ruz. Akşam yemeğinde pirzola yerken, bir yandan
mek için kullanılmaktadır. Geleneksel etteki hormon ve ilaç uygulamaların- hayvan haklarının tüm hayvanları kapsaması ko-
dan kaynaklı zararları, parazit ve enfeksiyonu riski
Birçok girişimci şirket ve araştırma grubu, şimdilik yapay ete göre daha fazla görünüyor. nusunda tartışmak gibi büyük bir tezat yaşaya-
selüler üretimi tercih etmektedir. Bunun nedeni, biliyoruz. Mezbahalarda yemek için kesilen hay-
etin içine girecek yağ ve protein gibi besin öge- Yapay etin eksikliği, kuruluk olarak görülüyordu. vanlar ile hayatımızda görmeye alıştığımız kedi,
lerinin oranlarını daha kolay belirleyebilmeleridir. Sorunun yağ hücresi eksikliği olduğu anlaşıldı ve köpek gibi hayvanlar arasında bir çizgi çizmek, en
Tat testlerinde doğal tada çok yakın olduğu söy- kontrollü oranlarda yağ ve kas karışımları üretil- az ırkçılık kadar kabul edilemez. Yapay etin bu so-
leniyor. Görüldüğü gibi yapay et üretimi teknolo- meye başlandı. Böylece önemli bir eksik ortadan run karşısında etik yanı hakkında Oxford Üniver-
jisinde biyoloji önemli yollar kat etmiş. kaldırılmış oldu. sitesinde biyoetik uzmanı Julian Savulescu’nun
söyledikleri durumu çok güzel özetliyor:
Selüler üretimin tercih nedenlerinden birisi de Geleneksel ete göre %78-96 daha az sera gazı,
kök hücrelerin çoğaltımı ve çeşitlenmeleri için %7- 45 daha az enerji, %99 daha az arazi ve %82- Yapay et, hayvanlara uyguladığımız zulmü dur-
biyoreaktör yönteminin kullanılabilmesi gösteri- 96 daha az suya ihtiyaç duymasıyla yapay et, hem duruyor. Üstelik doğa için daha iyi, daha güvenli,
liyor. Biyoreaktörler, işin daha endüstriyel ve seri gezegen hem de üzerinde yaşayan her canlı için verimli ve hatta sağlıklı olabilir. Bir taşla iki kuşu
üretimi yönünde kullanılıyor. Hava ve besini sirkü- gerçek bir çözüm olarak görülüyor. vurmayı başaran bu tür bir araştırmayı destekle-
le ederek hareket sağlaması ile hücreler için daha Potansiyel Riskler mek ahlaki yükümlülüğümüzdür.
canlı bir çoğalma ortamı yaratılıyor.
Yapay etlerin üretileceği tesislerin kurulma ma- Eldeki bilimsel veriler ışığında, yapay ette tedirgin
Sentetik Etin Biyolojik liyetleri ve masraflarının da hesaba katılması olacak ya da ürkecek hiçbir şey yoktur. Yapay et,
Avantajları ve Dezavantajları gerekiyor. Besi hayvanlarının kendi bağışıklık sis- “etin hayvan vücudu içinde değil, dışında oluşma-
Sırf göğsünü ya da kanadını yemek için tavuğun bü- temleri, onları hastalıklara karşı koruyabilir; ancak sı” şeklinde bile tanımlanabilecek kadar basit me-
tününü yetiştirme absürtlüğünden, uygun ortam- besince zengin bir ortamda yetiştirilen hücre kanizmalar içeren bir yöntemdir. Yapay et, hem
larda yalnızca bu parçaları üreterek kaçınmamız kültürlerinin böyle bir bağışıklığı yoktur veya yok biyolojik hem ahlaki açılardan insanlık için büyük
lazım. - Winston Churchill, 1936 denecek kadar azdır. Bu tür ortamlarda bakteriler, bir atılımdır.
hayvan hücrelerinden çok daha hızlı çoğalabilirler
Churchill’in bahsettiği gibi, emek ve ekonomik ve kısa sürede besinlerin bozulmasına (kontami-
açıdan başka, besin zinciri bakımından da oldukça nasyona) neden olabilirler. Bu nedenle bu tesisle- Kaynak:
verimsizdir. Moleküler boyutta bakarsak, hayvan- rin son derece steril olması gerekmektedir. 1. Datar I, Betti M. 2010. Possibilities for an in vitro meat production
system. Innovative Food Science and Emerging Technologies, 11,
ları yememizin tek nedeni, vücutlarını oluşturan 13–22.
bazı proteinlerden yararlanmak fakat bu “protein Hücre kültürü üretiminde paslanmaz çelik ve de- 2. FAO (Food and Agriculture Organization). 2009. The State of Food
and Agriculture. Electronic Publishing Policy and Support Branch,
üretim makineleri” çok verimsiz. Zira bizim yedi- terjanlar yaygın olarak kullanılmaktadır ve bunla- Communication Division, FAO, Rome, Italy.
ğimiz hayvanlar, yedikleri besinlerin %75-85’ini rın çevre kirliliğinde yükü fazladır. Geleneksel et 3. Goodwin J N, Shoulders C W. 2013. The future of meat: A quali-
tative analysis of cultured meat media coverage. Meat Science, 95,
metabolizmaları içinde veya kemik gibi vücut üretim yöntemi sadece “et üretme” görevinin yanı 445–450

BOSİAD SİNERJİ / Temmuz - Eylül 2021 59